“Azadlıq Salnaməsi”ndə Möhtəşəm Məhərrəmov Şuşadan danışır (I hissə): “Qaçqınları köçürməyə Telman Orucov gəlmişdi”
I hissə
Şuşa batalyonunun komandiri Möhtəşəm Məhərrəmov Şuşanın verilməsindən danışır: “Şuşa ilə Laçının arasındakı erməni kəndlərini Mikayıl Gözəlov boşaltdı”
Möhtəşəm Məhərrəmov şuşalıdır. Orada doğulub-böyüyüb. Ermənilər Şuşanın başına əngəl olmağa başlayanda o da başqa Vətən oğulları kimi silah götürüb döyüşə qalxıb. 1988-ci ildən – Şuşanın başını duman alandan, 1992-ci ilə kimi – Şuşa təslim olunana qədər onun keşiyində duranlardan olub. İllərdir o hadisələri xatırlayır və hər zaman da yana-yana danışır. İndi Möhtəşəm Məhərrəmov müəllimdir. 285 saylı orta məktəbdə hərbi hazırlıq dərsini tədris edir. Onunla xeyli zamandır “Azadlıq Salnaməsi”ndə danışmaq planımız vardı. Qismət indiyə təsadüf etdi.
Möhtəşəm Məhərrəmov Şuşada baş verənlərdən ağrı ilə danışır. Bir daha və bir daha məlum olur ki, biz erməni ilə döyüşdə uduzub Şuşanı itirməmişik, Şuşa bəsirətsiz, uğursuz bir hakimiyyətin, xain və naşı bir idarəetmənin qurbanı olub. Bundan əvvəlki müsahibəmizdə Zeynal Məmmədovun danışdıqları da Şuşanı qoruyanlarla Şuşanı vermək istəyənlərin mübarizəsi üzərində qurulmuşdu. Bu, Möhtəşəm Məhərrəmovun danışıqlarında da ortaya çıxır. Möhtəşəm Məhərrəmov açıq şəkildə deyir ki, ovaxtkı maymaq hakimiyyət olmasaydı, Şuşa getməyəcəkdi.
Mənim üçün maraqlı olan isə Möhtəşəm Məhərrəmovun Qərbi Azərbaycandan gələn qaçqınlarla bağlı dedikləridir. Adamı dəhşət bürüyür. Belə çıxır ki, hətta dövlət adlanan maymaq bir qurum, hakimiyyət adlanan bacarıqsız bir komanda müdaxilə etməsəymiş belə insanlar özləri torpağı qorumağa müqtədir olublar. Gələn qaçqınlarla yerli camaat birləşib ayağa qalxıblar və Şuşada olan 1.500-2.000 erməni sakitcə, heç bir müdaxilə olmadan şəhəri tərk edib gediblər. Daha bundan başqa nə lazımdır ki? Əlavə olaraq, rəhmətlik Mikayıl Gözəlovun sayəsində Şuşa-Laçın yolunun üzərində yerləşən və Şuşadan Laçına gedənlərə maneə olan və olacaq bir neçə kənd də təmizlənib. Yəni 1991-1992-ci illərdə, hətta ondan əvvəl də Şuşada erməni problemi öz həllini tapıbmış. Oralarda erməni qalmayıbmış.
Bu, Vəzirov-Mütəllibov hakimiyyətini narahat edir və onlar heç bir səbəb olmadan Qərbi Azərbaycandan gələn qaçqınları şəhərdən çıxarmağa qərar verirlər. Əvvəlcə xoşla, qılıqla camaatı ayırmaq və zəiflətmək, bu olmayınca zorla onları yerlərindən etmək planları işə düşür. Polis yeridilir, 200 yük maşını göndərilir və zorla qaçqınları döyə-döyə, təhqir edə-edə, onları sürüyə-sürüyə Şuşadan çıxarırlar. Beləliklə də, Şuşanın ermənilərə verilməsinin önü açılır. Millətin birliyi və bütünlüyü pozulur. Möhtəşəm Məhərrəmov bu həzin hekayəni elə ürəkağrısı ilə danışır ki, adamın bağrı yarılır…
Möhtəşəm Məhərrəmovun Rahim Qazıyevlə bağlı dedikləri də sensasion sayıla bilər. Bu müsahibədən sonra Rahim Qazıyevlə götürdüyüm müsahibədə Möhtəşəm Məhərrəmova cavab verib Rahim bəy, amma Möhtəşəm Məhərrəmov da dediyini deyib. Onun dediyi rəsmi versiyaya, hakimiyyət maşınının dediklərinə uyğun gəlsə də, zamanın önəmli şahidlərindən biri israrla vəziyyətin başqa cür olduğunu, Rahim Qazıyevin vurulma məsələsinin öz əməli olduğunu bildirir. Hər halda müsahibələr yayınlanandan sonra əlahəzrət Oxucu-tamaşaçının özünün gəldiyi bir nəticə olacaq və Rahim Qazıyevin verdiyi cavabdan sonra nə edəcəyimizi bir daha qərarlaşdıracağıq. Çünki Möhtəşəm Məhərrəmovun dedikləri Rahim Qazıyevin udacağı türdən açıqlamalar deyil. İndidən bəyan edirəm ki, arzu etsələr, mövzunun davamını debat şəklində davam etdirə bilərik.
Amma məlum olan bir şey var – Şuşa düşmənə verilib. Şuşaya xəyanət olunub. Boşaldılmaq üçün illərlə Şuşada iş aparılıb. Şuşanı qoruyanların hamısı bir-bir sıradan çıxarılıb, öldürülüb, perikdirilib, pul verilib şəhərdən çıxardılıb, əhalinin arasında ayrı-seçkilik edilib, birlik qəsdən və planlı şəkildə pozulub. Şuşa özümüzünkülər tərəfindən zəiflədilib və qapısı düşmənin üzünə açılıb. Məlum olan həqiqət budur!
İndi isə bu tarixi söhbəti – Möhtəşəm Məhərrəmovla “Azadlıq Salnaməsi”ndə müsahibəni təqdim etməyin vaxtıdır. Möhtəşəm Məhərrəmov “Azadlıq Salnaməsi”nin 15-ci qonağıdır. Onunla Şuşadan – onun düşmənə təslim olunmasından danışırıq…
Əvəz Zeynallı
“Azadlıq Salnaməsi”
I hissə
Möhtəşəm Məhərrəmov “Azadlıq Salnaməsi”nin I hissəsində dedi ki:
– Şuşada müharibə 1988-ci il fevralın 13-dən başladı
– Azərbaycan hakimiyyəti Şuşada və ətrafında baş verənlərə tamamilə biganə yanaşdı
– Əsgəranda ermənilər bizi 1990-cı ildə daş yağışına tutdular, Prezident Aparatına şikayətə gəldik, bizə təxribatçı deyib oradan uzaqlaşdırdılar
– Şuşada Qərbi Azərbaycandan gələn 10-11 min nəfər qaçqını yerləşdirmiş, onları işlə təmin etmişdik
– Şuşada 1.500-2.000 erməni ancaq olardı və özləri Şuşanı tərk etmişdilər
– Bir gün postdan gələndə gördük ki…
– Qəfildən Şuşada yerləşən Qərbi Azərbaycanlı qaçqınları Bakı və Sumqayıta apardılar
– Qaçqınları köçürməyə Telman Orucov gəlmişdi
– Polis dedi ki, Bakıdan əmr gəlib, ermənistanlı qaçqınlar buradan çıxmalıdır
– Ermənistandan gələnləri məcburi şəkildə, döyə-döyə, təhqir edə-edə Şuşadan çıxardılar. Bu da erməniləri cəsarətləndirdi, amma buna qədər onlar tamamilə Şuşa və ətrafından çıxıb getmək istəyirdilər. Onlar panikada idilər.
– Şuşaya evləri daşımaq üçün 200 avtomovil göndərdilər
– Şuşanı ermənilərə təhvil verən ovaxtkı hakimiyyət oldu
– Şuşa ilə Laçının arasındakı erməni kəndlərini Mikayıl Gözəlov boşaltdı və Ermənistandan gələn qaçqınları ora yerləşdirdi
– Salatın Əsgərova 366-cı alayın mayoru ilə bir yerdə getdi və güllələndi
– Ermənilərin Qarabağdan getməsinin qarşısını ovaxtkı hakimiyyət aldı
– Elburus Orucov deyir, Rahim Qazıyev məni briqada komandiri kimi göndərdi, amma mən Şuşaya çatana kimi məni işdən azad elədi
– Hərbi hissəni özbaşına tərk edən əsgər üçün cəza tədbiri yox idi
I hissənin sonu
Xural.com
