Çözüme vize çıktı mı?
Sevil Nuriyeva
Həmkarımız, Azərbaycanın tanınmış jurnalisti Sevil Nuriyevanın Türkiyənin məşhur “Star” qəzetində köşə yazısı dərc olunub. Yazını dərc edirik…
Başbakan Erdoğan’ın Bakü ziyareti, ustalık dönemi olarak nitelendirilen üçüncü dönem AK Parti hükümetinin Azerbaycan’la bağlı duruşunda değişim olmadığını, dolayısıyla Türkiye için Azerbaycan’ın hep birinci sırada olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Başbakan Erdoğan’ın bir günlük ziyareti sırasında hem Batı hem de Ermenistan’a ciddi ve sert mesajların verilmesi, önceliklerinin adil siyasi ahlaka dayanan politikalar üretilmesi olduğunu gösterdi ve Azerbaycan’da da memnunlukla karşılandı. Ziyaret Rusya, Ermenistan ve İran basınınca yakından takip edildi. Verilen her mesaj, özellikle Yukarı Karabağ’a bağlı sarf edilen her kelime analiz konusu oldu. Azerbaycan başkanının ilk kez PKK terörü üzerine net tavır sergilemesi resmi Bakü’nün tutumunu ortaya koymakla beraber bu konuda hem Türkiye hem de Azerbaycan kamuoyunun, hükümete yönelik “neden PKK’ya sert çıkılmıyor?” gibi sorularının cevabı olarak nitelendirildi.
***
Başkan Aliyev’in Türkiye’ye verilen önemin altını çizen beyanatları Azerbaycan muhalif çevresince de olumlu karşılandı.
Çünkü ziyaret gerçekleşene kadar, Erdoğan’ın Bakü’ye gelmeyeceği, ortada kırgınlık olduğu ve bunun nedenleri içinde de gaz ve vize konularının birinci sırada olduğuna ve Azerbaycan hükümetinin daha ziyade Rusya endeksli politikalara sıcak baktığına işaret eden çeşitli yorumlar vardı. Oysa Aliyev, Türkiye’nin Azerbaycan için birinci sırada olduğunu ısrarla vurguladı ve beyanları kendisine yönelik eleştirilere cevap niteliğindeydi.
Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde soğuk rüzgarlar estiğini söyleyen analizler, Azerbaycan kamuoyunu ciddi anlamda etkilemişti.
Buna esas neden “Azerbaycan Türkiye’ye vizeyi sonlandırır mı?” sorusuydu. Hatta bu konu Azerbaycan başkanının eleştirilmesine neden olmuştu. Ziyaretin neticesinde sorunun çözüleceğine inanç daha fazla idi. Ama bu olmadı. Çünkü Aliyev bunun bugün neden mümkün olmadığını açıklamasa da, bunu istediği cevabıyla bir şeylere işaret etti.
Türkiye Azerbaycan’a vize uygulamasını sonlandırmasına rağmen, Azerbaycan tarafı aynı tavrı neden Türk vatandaşlarına uygulamıyor sorusu son zamanlarda hükümete sıkça yöneltiliyordu ve muhalif siyasilerce eleştiri konusuydu. Azerbaycan iktidarı bu konunun Aliyev iktidarı için dezavantaj teşkil ettiğini anlamış ve kamuoyunu tatmin etmek istemişti. Basında bu konudaki yorumlar İran’ın Azerbaycan’a baskı yaptığı ve Türkiye ile vize kalkarsa, İran ve özellikle Güney Azerbaycan bölgesindeki Azeri asıllı İran vatandaşlarının da vizesiz gelip gidebileceğini bahane ederek ısrarla bunu istemesi üzerine, Türkiye’ye tek taraflı vizesiz rejim uygulamasının engellendiği yönünde oldu. Kamuoyu tatmin olmadı ancak eleştirinin dozu azaldı. İran’a vizeyi kaldırmak olağanüstü tehlikelere neden olabilir yorumları hükümeti rahatsız edecek nitelikte. İran’dan Azerbaycan’a transfer edilen çeşitli dini ağırlıklı cereyanlar ve siyasi düşünceler, yalnız hükümette değil Azerbaycan kamuoyunda da ciddi endişelere temel teşkil ediyor. Türkiye’ye vize kalksın diyenler çoğunluktaysa da, İran’a vize kalksın diyenler belli siyasi çevrelerce desteklenen etkili bir azınlıktır.
Azerbaycan kamuoyu Erdoğan’dan beklediğini gördü ve tavrı ilişkilerin geleceğinin rengini de ortaya koydu. Erdoğan’ın Türkiye ne olursa olsun Azerbaycan’dan vazgeçmeyecektir tavrı kamuoyunda ciddi razılıkla karşılandı. Burada Azerbaycan için Türkiye’nin öneminin yanısıra Başbakan Erdoğan’a duyulan saygının da önemli payı vardır.
***
Başbakan Erdoğan’ın hem başkan Aliyev’le yaptığı basın toplantısında hem akşam Erdoğan şerefine düzenlenen yemekte açıkça ve ısrarla “Her seçilen hükümetin ilk ziyaretini ya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ya da Azerbaycan’a yapması Türkiye Cumhuriyeti devletinin bir geleneğidir ve bu geleneği kimse bozamaz” niteliğindeki beyanı, yalnız Azeri değil bu ziyareti dikkatlice mercek altına alan Rus ve Ermenistan basınında da kullanıldı. Çünkü AK Parti’nin daha pragmatik siyaset uygulayacagını öngören Rus basınının Erdoğan’ın yeni döneminde sürprizler olacağını, bunların içerisinde ise Azerbaycan’la ilişkilerde değişim olacağını öngören yorumları Azerbaycan kamuoyunu olumsuz etkilemişti. Bu beyanın tekrarlanması önem arz etmekteymiş ki Azerbaycan cumhurbaşkanlığı yetkililerinden, bu ziyaretin Türkiye-Azerbaycan ilişkilerini mercek altına alan çevrelere cevap olduğu niteliğinde açıklama geldi. Erdoğan’ın iki kez neden ilk ziyaret Kıbrıs’a oldu açıklaması bile pek manidar idi. Demek ki Azerbaycan’a değil bu ilişkileri irdeleyen bazı çevrelere yönelik idi bu ısrarlı aydınlatıcı cevap.
Doğrudur bu ziyaret net kararlarla müşayet edilmedi ama siyasi mesajlarla zengindi. Türkiye’nin beklentilerinin net olarak karşılanmadığının yanısıra Azerbaycan için Türkiye’nin bir numaralı önem arz ettiğini ve aksiliklerin giderilmesinde istekli olduğunu, buna rağmen bazı adımların bazı sebepler yüzünden atılamadığını görmek zor olmadı.
* Bu yazı STAR Gazetesi için kaleme alınmıştır.
