Müstəqil mətbuatın ölüm aktı…
Əvəz Zey nal lı
Kons ti tu si ya ya mət bu at la bağ lı tək lif edi lən də yi şik lik lə rin baş qa bir adı da bu dur…
Re fe ren du ma çı xa rı lan mad də lə rin ara sın da mət bu at azad lı ğı nı or ta dan qal dı ran və ya or ta dan qal dı ra caq ma hiy yət li mad də lər yer alır. Bun lar dan bi ri Kons ti tu si ya nın 32-ci mad də sin də yer alan də yi şik lik lər dir. 32-ci mad də nin II his sə si nin ikin ci cüm lə sin də “şəx si hə ya ta” söz lə ri “şəx si və ai lə hə ya tı na” söz lə ri ilə əvəz edil dik dən son ra mad də yə aşa ğı da kı məz mun da cüm lə əla və edi lib: “Hər kə sin şəx si və ai lə hə ya tı na qa nun suz mü da xi lə dən mü da fiə hü qu qu var dır.”
Əs lin də, tək lif olu nan bu də yi şik lik də qey ri-adi heç nə yox dur. Bü tün za man lar da pe şə kar jur na lis ti ka za tən bu müd dəa nı ol du ğu ki mi ye ri nə ye ti rib. Bu qa nun mad də si nin heç xü su si qeyd olun ma sı na eh ti yac da ol ma yıb. Mə sə lə bir az əv vəl to xun du ğu muz ikin ci cüm lə yə olu nan əla və lər də dir. Bu ra da “şəx si hə ya ta” söz lə ri “şəx si və ai lə hə ya tı na” söz lə ri ilə əvəz olu nub ki, bu da müt ləq irə li də ki gün lər də fə sad la rı nı gös tə rə cək. Bir az son ra qeyd edə cə yi miz bir ne çə nü mu nə bu söz oyu nu nun nə de mək ol du ğu nu əs lin də, tam çıl paq lı ğı ilə or ta ya çı xa ra caq.
32-ci mad də nin III his sə si nə aşa ğı da kı məz mun da bir cüm lə əla və edi lib: “Qa nun la mü əy yən edil miş hal lar is tis na ol maq la, heç kəs onun xə bə ri ol ma dan və ya eti ra zı na bax ma dan iz lə ni lə bil məz, vi deo və fo to çə ki li şi nə, səs ya zı sı na və di gər bu cür hə rə kət lə rə mə ruz qo yu la bil məz.” Zən ni miz cə, Kons ti tu si ya də yi şik lik lə ri nin ən ki lid mə qa mı bu müd dəa da dü yüm lə nir. On suz da Azər bay ca nın Hey dər Əli yev lə baş la yan döv lət çi lik ta ri xin də mət bua tın ta le yi nə zü lüm və bas qı dan baş qa bir şey düş mə yib. Hər za man mər hum Hey dər Əli yev “fi kir ver mə yin, qoy nə ya zır lar yaz sın lar, gö rür sü nüz, heç mən də qə zet oxu mu ram” de yə-de yə müs tə qil Azər bay ca nın mə mur şə bə kə si ni mət bu at dan ayır dı və bu ay rıl ma çox tə əs süf lər ki, son ra dan qar şı lıq lı nif rət və ki nə çev ril di. Bu kin və nif rə tin ən ba riz nü mu nə si cə nab İl ham Əli ye vin baş na zir tə yin olu nan da “Azad lıq” və “Ye ni Mü sa vat” qə zet lə ri ni qəsd edə rək, “mən on la ra nif rət edi rəm” söz lə ri ilə özü nü gös tər di və çox keç mə di ki, pre zi den tin mət bua ta mü na si bə ti küt lə vi həbs dal ğa la rı və qo yu lan cə ri mə lər lə sü rət lən di. O söz lə rin nə ti cə si dir ki, bu gün “Azad lıq” qə ze ti nin iki qar daş əmək da şı həbs xa na da, “Ye ni Mü sa vat” isə aram sız və ara lıq sız qı vır maq da dır.
De di yi miz odur ki, əla və olun ma sı nə zər də tu tu lan 32-ci mad də nin III his sə si on suz da azad ol ma yan mət bua tın be li ni tam qır maq da dır. Bu də yi şik li yin qə bul olu na ca ğı təq dir də mət bu at təx mi nən hə mi şə haq sız du ru ma dü şə cək və hə mən-hə mən heç bir ad dım ata bil mə yə cək. Mət bu at dan qor xan, ona düş mən cə si nə ya na şan, nif rət edən ha kim züm rə və mə mur tə bə qə si han sı sa sa hə də iz lən mə si nə, ba rə sin də vi deo və fo to çə ki liş lə ri apa rıl ma sı na, sə si nin ya zıl ma sı na və di gər hə rə kət lə rə ra zı lıq mı ve rə cək? Heç bir hal da nə ica zə ver mə yə cək, nə də ra zı lıq! Bu mə mur tə bə qə si bu ra xın ica zə ni, haq qın da nə dü şün dü yü nü öy rən sə, xə bər tut sa sə ni o dün ya ya gön də rər, nə in ki onu iz lə mə yə ra zı lıq ve rər. Özü nün ra zı lı ğı nı bil di rə rək onu vi deo çə ki liş lər yo lu ilə iz lə mə yə bir cə bu öl kə nin şou-biz nes əh li eti raz et məz ki, o da yal nız çə ki liş lər müs bət is ti qa mət də öz ək si ni ta par sa…
Yə ni an la şı lan odur ki, qa nu nun 32-ci mad də si nə əla və olun ma sı nə zər də tu tu lan də yi şik lik lər ol duq ca mür tə ce, des po tik və av to ri tar xa rak ter li dir. Bu də yi şik lik mət bu at azad lı ğı nı or ta dan qal dır ma ğın xə bər çi si dir və qə bul olu na ca ğı təq dir də təx mi nən heç bir mə mur və döv lət yet ki li si haq qın da ya zı yaz maq müm kün ol ma ya caq. Çün ki hər şe yin sı ğor ta sı əv vəl cə dən mü əy yən ləş di ri lib. Yu xa rı da qeyd et di yi miz ki mi, II his sə nin ikin ci cüm lə si nə “şəx si hə ya ta” söz lə ri nin əvə zi nə “şəx si və ai lə hə ya tı na” söz lə ri əla və edi lib. Bu, o de mək dir ki, hər han sı bir mə mur is tə ni lən ha di sə ni da ha da ge niş lən di rib, tək cə “şəx si” mə sə lə ki mi yox, həm də “ai lə hə ya tı” mə sə lə si ki mi qə bul edə bi lər. Bu na ti pik bir nü mu nə gös tər mək la zım gə lər sə, il lər əv vəl Ana Və tən Par ti ya sı nın səd ri, de pu tat Fə za il Ağa ma lı nın An ta li ya da bir rəq qa sə nin gö bə yi nə pul tax ma sı səh nə si gös tə ri lə bi lər. Bu də yi şik lik lər dən son ra Fə za il Ağa ma lı nın qeyd olu nan şək li ni dərc edə bi lə rik mi? Ar tıq yox! Bax ma ya raq ki, haq qın da da nış dı ğı mız şək li “Ye ni Mü sa vat” qə ze ti bir ba zar gü nü dərc edib Fə za il Ağa ma lı nın ov qa tı nı təlx et miş di, an caq dövr o dövr de yil. İn di Fə za il Ağa ma lı mə sə lə ni “ai lə hə ya tı”nı mü da xi lə ki mi qiy mət lən di rib, ra hat lıq la mət bu or qa nı məh kə mə yə ve rə bi lər və ve rə cək. Ar tıq ev də xa nı mı nın na ra hat çı lı ğı və ya han sı xəs tə lik dən əziy yət çək mə si be lə “ai lə hə ya tı”na mü da xi lə he sab olu na caq.
Ya da gö tü rək Fa iq Ağa ye vi. Onun haq qın da çə ki lən vi de ok lip yə qin ki, diq qət li Oxu cu nun ya dın da dır. İn dən son ra biz nə edə cə yik? Bu tip bir ha di sə tək rar lan sa, o za man Fa iq Ağa yev ha mı nı top dan məh kə mə yə ve rə və ha mı nı cə za lan dı ra bi lər. Xa tır la daq ki, Fa iq Ağa yev da ha aman sız və za lım dır. O, hət ta öz keç miş hə yat yol da şı və qa yı na na sı nı qay nı ilə bir lik də “Ban di tizm”in zir zə mi si nə qə dər apart dır mış və on la rı po lis zo ru ilə “üzr is tə mə yə” məc bur et dir miş di. İn di tə səv vür edin, Fa iq Ağa ye vin bü töv na zir lik lər ar xa sın da ol du ğu ki mi, Kons ti tu si ya da ar xa sın da ola caq və əli mi zə dü şən ka se ti be lə ya yın la ya bil mə yə cə yik. Qa nu nun mad də si açıq-aş kar or ta da dır…
Mi sal la rı Fə za il və Fa iq dən çı xa rıb baş qa nü mu nə lə rin üzə rin də də da yan maq olar. Mə sə lən, xalq ar tis ti İl ha mə Qu li ye va nın hər za man ya yın la nan uy ğun suz bir fo to su var. Ya da Rö ya nın ma şal lah, gün də bir tər bi yə dən kə nar vi de ok li pi ya yın la nır in ter net də. Elə cə də di gər lə ri nin. Biz əmin olun ki, hət ta İl ha mə xa nı mın öz şək li ol sa da, Rö ya nın özü öz evin də hə min çarx la rı əl te le fo nu ilə çək dir sə də, bu də yi şik lik lər lə on lar bi zə mey dan oxu ya caq lar – “mə nim ira də min əley hi nə dir” de yə.
Sa da la dıq la rı mız bir şərt lə ol ma ya bi lər, öl kə də müs tə qil məh kə mə or qan la rı və əda lət li mü ha ki mə prin sip lə ri olar sa. On lar da bi zim öl kə də hə lə lik ol ma dı ğı üçün qə bul olu na caq bu də yi şik lik azad mət bua tı müm kün ol du ğun ca məh dud laş dı ra caq. Bu mür tə ce və əda lət siz də yi şik lik lər bu nun la ye kun laş mır. Bun dan da ha ağır, da ha bər bad və da ha fə la kət li bir əla və də nə zər də tu tu lur. Kons ti tu si ya nın 32-ci mad də si nə aşa ğı da kı məz mun da V his sə nin əla və edil mə si nə zər də tu tu lub. Əla və be lə dir:
“V. Qa nun la mü əy yən edil miş hal lar is tis na ol maq la, hər kəs onun haq qın da top lan mış mə lu mat lar la ta nış ola bi lər. Hər kə sin onun ba rə sin də top lan mış və hə qi qə tə uy ğun ol ma yan, tam ol ma yan, ha be lə qa nu nun tə ləb lə ri po zul maq la əl də edil miş mə lu mat la rın dü zəl dil mə si ni və ya çı xa rıl ma sı nı (ləğv edil mə si ni) tə ləb et mək hü qu qu var.”
Xo ru zun quy ru ğu bu ra da tam gö rü nüb və həd din dən çox özü nü bü ru zə ve rib. Tə səv vür edin ki, II his sə nin ikin ci cüm lə si nə olu nan “şəx si hə ya ta” söz lə ri nin “şəx si və ai lə hə ya tı na” söz lə ri ilə əvəz lən mə si ilə III his sə yə əla və olu nan “Qa nun la mü əy yən edil miş hal lar is tis na ol maq la, heç kəs onun xə bə ri ol ma dan və ya eti ra zı na bax ma dan iz lə ni lə bil məz, vi deo və fo to çə ki li şi nə, səs ya zı sı na və di gər bu cür hə rə kət lə rə mə ruz qo yu la bil məz” mü əd dəa sı, ye ni tər tib olu nan V his sə üçün öna yaq dır. Kə sə si, biz heç kim haq qın da mə lu mat əl də edə bil mə yə cə yik. Bü tün mə lu mat la rı “qa nun la mü əy yən edil miş hal lar is tis na olun maq la” əl də et mə li ol du ğu muz dan, de mə li, heç bir şey əl də et mə yə cə yik. Mə mur, oli qarx, iş ada mı və s. züm rə də bi zə özü nü iz lət mək ica zə si ver mə yə cə yin dən – qa lır bi zə təq dim olu nan mə lu mat-ma te ri al-sə nəd üzə rin də iş lə mək. Yə ni tu taq ki, nə Fə za il Ağa ma lı, nə də Fa iq Ağa ye vin mə lum fo to-vi deo la rı nı biz is teh sal et mə mi şik. Nə ica zə alıb on lar la bir yer də ol ma mı şıq, nə də fo to və vi deo çə ki liş apar ma mı şıq, sa də cə bu vi deo, fo to və ya baş qa bir ma te ria lı gə ti rib bi zə təq dim edib lər. Bax, bu ye ni tər tib olun muş V müd dəa on dan ötə ri dir. Ki, biz be lə ol du ğu təq dir də də Fə za il lə və ya Fa iq lə əla qə ya rat ma lı yıq ki, bəs si zin haq qı nız da mə lu mat, fo to, vi deo və ya han sı sa bir xə bər da xil olub, mü na si bət bil di rin. Çün ki qa nun bu ra da da açıq ca “qa nun la mü əy yən edil miş hal lar is tis na ol maq la” şər ti ni gə ti rib. Heç bir qa nun da bu “is tis nai hal lar” öz ək si ni tap ma yıb. Tap ma ya caq da. Tap sa da, əmin olun ki, bu, mət bua tın əley hi nə ola caq. Çün ki re ji min xa rak te ri, qa nun də yi şik li yi nin is ti qa mə ti to ta li tar dır. Heç bir hal da mət bua ta azad lıq, müs tə qil lik ta nı mır və bu min val la da Kons ti tu si ya qo yu cu ya saq la ma lar gə ti rir. Hər şey azad mət bua tın əley hi nə dir.
Ay dın olur ki, V müd dəa nın gə ti ril mə sin dən son ra əla qə sax la dı ğı mız mə sə lən, Fə za il və ya Fa iq ma te ri al la ta nış ol ma lı ola caq və!!! tə bii ki, həm Fə za il, həm də Fa iq “ba rə lə rin də top lan mış və hə qi qə tə uy ğun ol ma yan, tam ol ma yan, ha be lə qa nu nun tə ləb lə ri ni poz maq la əl də edil miş mə lu mat la rın dü zəl dil mə si ni və ya çı xa rıl ma sı nı” tə ləb edə cək lər. Biz də on la rın bu tə ləb lə ri nə uy ğun dav ran ma lı yıq. Qa nun qo yu cu nun ürə yi bu nun la da so yu ma yıb, “dü zəl dil mə” və ya “çı xa rıl ma” söz lə ri ilə fik ri ni izah et mək onun nif rə ti ni azalt ma yıb, ək si nə, “ləğv edil mə si ni” də mö tə ri zə də ar tır maq la niy yə ti ni bil di rib. De mə li, mi sa lı mı za uy ğun ola raq bi zə mü ra ci ət edən Fə za il və ya Fa iq biz dən nə in ki mə lu mat la rın dü zəl dil mə si ni və ya çı xa rıl ma sı nı tə ləb edə bi lər, tam tər si nə, on lar bu ma te ri al la rın hət ta ləğ vi ni, ta ma mi lə or ta dan qal dı rıl ma sı nı da is tə yə bi lər lər.
Zən nim cə, 50-ci mad də yə əla və olu nan III his sə də elə bir təh lü kə yox dur. Qa nu na olu na caq əla və də de yi lir:
“III. Hər kə sin küt lə vi in for ma si ya va si tə lə rin də dərc edi lən və onun hü quq la rı nı po zan və ya mə na fe lə ri nə xə ləl gə ti rən mə lu ma tı tək zib et mək və ya ona ca vab ver mək hü qu qu na tə mi nat ve ri lir.” Biz bu müd dəa nı bü tün pe şə fəa liy yə ti miz bo yu ye ri nə ye tir mi şik, bun dan son ra da ye ri nə ye ti rə cə yik. Qa nun da yer al sın-al ma sın, fərq et məz.
Gü man et mək olar dı ki, Mət bu at Şu ra sı bu is ti qa mət də əlin dən gə lə ni edə cək və eti raz bay ra ğı nı ilk qal dı ran lar dan bi ri ola caq. An caq hey hat, göz lə ni lən ol ma dı və il lər dir MŞ haq qın da yaz dıq la rı mız özü nü doğ rult du. Mət bu at Şu ra sı bü tün gü cü nü qə zet lə rin han sı nın “re ket” ol ma sı üzə rin də yo ğun laş dır dı ki, bu işin al tın dan qalx maq Azər bay can mət bua tı üçün müm kün ol ma ya caq. Əv və la, ona gö rə ki, MŞ-nın si ya hı sın da “re ket” ki mi təq dim olu nan qə zet lə rin ha mı sı da ha ar tıq və da ha hə vəs lə fəa liy yət lə ri nə da vam et di rir lər. İn di bu ad la mü əs si sə lə rə da xil ol maq on la ra da ha asan dır, çün ki hər və zi fə li mə mu run qar şı sın da on la rın ad la rı çox əv vəl dən rek lam olun muş hal da və dərc olun muş for ma da du rur. Bu haq da sil si lə ya zı la rı mız ola ca ğın dan, möv zu ya da ha ət raf lı nü fuz et mə dən göz lə ni lən fə la kət haq qın da mü na si bə ti mi bil dir mək is tə dim. MŞ bü tün gü cü ilə mət bua tı göz lə yən bu də yi şik li yin əley hi nə çıx ma lı dır. Heç ol ma sa və… əgər ge dən bu kar va nı da yan dır maq müm kün de yil sə, gə lə cək üçün pre se dent lər ya rat maq, mə mur la rın fəa liy yət lə ri ni mə lu mat ver mə həd di nə ya xın laş dır maq yo lun da ça lış ma lar baş lan ma lı dır.
İq ti da ra ya xın eks pert lər gu ya ki, hər şe yin nor mal ola ca ğı nı bil di rir lər. Heç nə nor mal ol ma ya caq. Sən bu mə mur lar la nor mal çək dir di yin şək li ni be lə ver sən, bun lar məh kə mə də de yə cək lər ki, “mə ni məc bur edib.”
Ha şi yə:
Bi nə qə di Ra yon Döv lət Yol Po li si Şö bə si nin rəi si rəh mət lik Ay dın Mu ra dov la söz ləş mə miz dən son ra mə nə bir ne çə də fə te le fon açıb ba rı şıq tək lif et sə də, qə bul et mə dim və iş məh kə mə yə ge də si ol du. Mən bü tün məh kə mə ic las la rın da ra hat lıq və əmin lik içə ri sin də “Ay dın gəl sin bu ra, de dik lə ri ni in kar et sin, han sı qə ra rı is tə yir si niz ve rin” de yir dim. Za tən hər şey Ay dın Mu ra do vun iş lət di yi bir ne çə uy ğun suz ifa də nin üs tün də baş la mış dı və mən əmin idim ki, Ay dın Mu ra dov söz lə ri nin ar xa sın dan qaç maz. …Am ma məh kə mə ic las la rı nın bi rin də Ay dın Mu ra dov ki şi ki mi və ki li va si tə si lə “mən o söz lə ri söy lə mə mi şəm” de di və 15 ki şi nin ara sın da söy lə di yi söz lə rin ar xa sın dan qaç dı. Məh kə mə də is tə di yi qə ra rı ver di.
De mək is tə di yim odur ki, qo ca döv lət mə mur la rı nın boy nu na bir şey qoy maq, on la rın baş qa-baş qa əməl lə ri haq qın da yaz maq, qo şa çək dir dik lə ri fo to la rı ya yın la maq… müm kün ol ma ya caq. Kons ti tu si ya da olan bu də yi şik lik lər lə Azər bay can mət bua tı nın olan-qa lan müs tə qil his sə si də ya vaş-ya vaş sı ra dan çı xa rı la caq. Hə dəf də qə naə tim cə bu dur.
Odur ki, ağ lı-sə lim mət bu at və mət bu at nü ma yən də lə ri var qüv və lə ri ilə tək lif olu nan Kons ti tu si ya də yi şik lik lə ri nin əley hi nə çıx ma lı, Kons ti tu si ya qo yu cu ilə mü ba ri zə apar ma lı dır. Biz bil mi rik, am ma hər şey Kons ti tu si ya qo yu cu nun ira də si nin ar xa sın da giz li dir…
Bu Kons ti tu si ya də yi şik lik lə ri Fə za il Ağa ma lı ya, Fa iq Ağa ye və, İl ha mə Qu li ye va ya, Rö ya ya və di gər lə ri nə ya ra yır…
Bu Kos ti tu si ya də yi şik lik lə ri hər şey et mək is tə yən, an caq ey ni za man da heç bir xü su siy yə ti haq qın da ya zıl ma sı nı is tə mə yən ic ti mai-si ya si xa dim lə rin işi nə ya ra yır…
VƏS SA LAM!
“Xu ral” qə ze ti, il: 7, sa yı: 007(319), 22-28 fev ral 2009-cu il, 5-ci sə hi fə
