Qarabağı oliqarxlara hədiyyə edək!
Əvəz Zey nal lı
İş ğal al tın da olan 11 böl gə 11 oli qar xı mı za hə diy yə edil sin!
Vü qar Zey na lov la çox dan dos tuq. İl lər dir ara mız dan su sız ma yıb. Mən dost luq mə sə lə lə rin də həd din dən ar tıq eh ti yat lı ol sam da, bu tə mən na sız və mərd oğ lan la təx mi nən 30 il dir da vam lı və sə mi mi mü na si bət lə ri miz var. Ey ni kənd də nik. Uşaq lı ğı mız bir yer də ke çib. Kən di mi zin or ta sın da, bi zim evi mi zin ya nın da üs tü yır tıq-yır tıq olan, so vet re ji mi nin ta xıl am ba rı ki mi is ti fa də et di yi, an caq məs cid ki mi ti ki lən və fəa liy yət gös tə rən “me çid”in üs tün də otu rar, yaz dı ğı mız şe ir lər dən oxu yar, so vet döv rü nün ro man ti ka sı nı ya şa yar dıq. So ya dı nın Zey na lov ol ma ğı na bax ma yın, ya xın qo hum de yi lik. Sa də cə, kən di mi zin Zey na lov so yad lı baş qa bir tay fa sı nın nü ma yən də si dir Vü qar Zey na lov…
***
Biz uşaq lıq dan mil li mə sə lə lə rin var lı ğı nı dərk edir, bu nun ağır lı ğı nı çi yin lə ri miz də hiss edər dik. Tez-tez ra yon mər kə zi nə – əv vəl ki adı Çəm bə rək olan Kras no se lo ya ge dər dik. Ya olim pia da ya, ya di gər mək təb li ya rış ma la rı na, ya da elə-be lə. Hər ge di şi miz də er mə ni lər lə dö yü şər dik. Biz çox uşaq olan dan “er mə ni”nin nə de mək ol du ğu nu, kim ol du ğu nu bi lir dik əs lin də. Bir də fə dö yül dük dən və in ci dil dik dən son ra növ bə ti də fə ra yon mər kə zi nə tək get məz dik. Azı, 5-10 nə fər lə ge dər, av to bu sun kən də çı xış saa tın dan təx mi nən 15-20 də qi qə əv vəl əli mi zə ke çən is tə ni lən er mə ni ni ayaq la rı mı zın al tı na sa lar, əziş di rər və av to bu sa do lu şub doğ ma-se vim li Ağ bu la ğı mı za qa yı dar dıq. “Dik daş”ın ya nı nı keç dik mi, za tən bi zə ölüm ol maz dı. Nə kən di miz də er mə ni ya şa mır dı, nə kən di mi zə er mə ni gə lər di. İl də-ay da bir er mə ni Bağ da sar pey vənd üçün to yuq la ra iy nə vur ma ğa gə lər di, bü tün kən də səs dü şər di “er mə ni gə lib” de yə, biz onun ba şı na itin oyu nu nu açar, bu na gö rə də bö yük lə rin dan laq la rı na tuş gə lər dik. Bi zim fəl sə fə miz də ada mı tək lə mək, döy mək yox idi. Bö yük lə ri miz be lə öy rət miş di…
***
Mən əs gər li yə ge dən dən, iki il ya rım lıq hər bi xid mə tin Vla di vos tok da ya na ca ğın dan qa yı dan dan son ra da, Tür ki yə də təh sil al dı ğım il lə rin axı rın da da Vü qa rı elə gör düm. Çox la rı doğ ma kən di miz dən çıx mış, də yiş miş di. An caq Vü qa ra bu şey lər yad idi. O, sa də, sə mi mi ağ bu laq lı ki mi qa lır, otu ran ki mi ilk 3-5 də qi qə için də cə özü nü mil li mə sə lə lə rin ağu şu na ve rir, adr-ar da su al lar yağ dı rır, dün ya mə sə lə lə ri nə baş vu rur du. Onun la söh bət dən doy maq ol mur du. Ona gö rə yox ki, Vü qar öl kə nin məş hur “dip lo mat”la rın dan bi ri idi. Yox, ona gö rə ki, Vü qar sə mi mi və sa də is tək lə, da xil dən gə lən yan ğı ilə bu mil lə tin dər di ni çə kir və hər an özü nü baş la ya caq dö yü şə ha zır əs gər he sab edir di. Bir za man lar Eti bar Məm mə do vun fa na tı ki mi mü za ki rə və mü ba hi sə edən də də elə idi, par ti ya la rın ha mı sı na tü pü rüb öz sa də və tən daş hə ya tı nı ya şa ma ğa baş la yan da da.
Duy ğu sal idi Vü qar. İn di də elə dir. Uşaq ki mi dir. Kön lü nə dəy din sə tu tu lar, bir az qəl bi nə to xun dun sa köv rə lər, duy ğu lar dan da nı şıb özü nü xa ti rə lə rin qoy nu na ver din sə ağ la yar. Elə bil, Ağ bu laq da “me çid”in üs tün də şe ir oxu yur Vü qar…
***
Biz – əv vəl cə Çəm bə rək ad la nan Kras no se lo ra yon mər kə zi nə sa də cə dö yüş mək üçün get mir dik. Yox, nə o qə dər azad və sər bəst idik, nə də da laş qan. Biz çox vaxt ra yon mər kə zi nə elm ya rış ma la rı na, olim pia da la ra ge dir dik. Ütü lü, sə li qə li, bəm bə yaz, tə miz və şıq ge yin miş er mə ni uşaq la rı bi zə – kor-ko bud, bir az pin ti, bir az pə lə-pö tür türk ba la la rı na yu xa rı dan aşa ğı ba xır dı. Bi zə “tür kes” de yir di lər. İm ka nı mız olan da “tür kes sə nin də dən dir” de yib ağ zı nı-bur nu nu part la dır dıq, an caq adə tən bi zə yu xa rı dan aşa ğı ba xan bu ütü lü uşaq la rı da bi lik və ya rış ma da ütür dük. Biz on la rı hər sa hə də – is tər da ma, is tər şah mat, is tər tex ni ki, is tər sə də hu ma ni tar sa hə lə rin ha mı sın da ye nir dik. Nə is tə di yi ni bi lən, hə dəf lə ri ni mü əy yən ləş di rən, məhz bu nun üçün də bi zə “tür kes” de yən bir mil lə tin öv lad la rı na – nə is tə di yi ni bil mə yən, hə dəf lə ri ol ma yan biz uşaq lar dərs ve rir dik. Həm yum ruq la, həm də baş la…
Am ma içi miz də bır qı pır dan ma baş la yır dı. Ni yə be lə edir er mə ni lər? Ata la rı mız, də də lə ri miz da nı şır dı, bi lir dik, ay dın la şır dı, gö rür dük hər şe yi. İçi miz də qar şı sıa lın maz mil liy yət çi lik dal ğa sı baş qal dı rır dı. Mil lə tin nə de mək ol du ğu nu hiss edir dik. Sü rət lə ye ti şir dik. Bi zi sis tem li gə lə cə yə ha zır laş dır ma sa lar da, qa nı mız bu na ha zır la şır dı. Ar tıq er mə ni lə rin hə qa rət lə de dik lə ri “tür kes” kəl mə si bi zi qü rur lan dı rır, onur lan dır dı…
***
İl lər dön dü-do lan dı. Mü ba ri zə apar maq, ya şa maq, onu dün ya stan dart la rı na uy ğun laş dır maq və öl mək üçün Azər bay ca na qa yıt dıq. Bu tə lə bə kar va nı nın için də mən də var dım. Dün ya boy da id dia və hə lə də öl mə yən, ək si nə, gün dən-gü nə güc lə nən və bö yü yən ide ya və ide al lar la. Vü qa rı ye nə hə min ki ki mi gör düm. Bir az ahıl laş mış, bir az yaş lan mış, bir az təm kin li ol muş bir Vü qar. Am ma çox la rı də yiş miş di. Cib lə ri və əl lə ri do lan lar, onun-bu nun qa bı nın di bin də do daq la rı ilə gə ziş mə lər edən lər, al tı ba ha lı ma şın, ya nı ağır kres lo gö rən lər kənd lik dən də, dost luq dan da çıx mış dı. Yox, o elə hə min ki adam dı. Ye nə əda lət li, ye nə mü ba ri zə də ön də, ye nə mil lə ti nin ya nın da, ye nə otu ran da 3-5 də qi qə dən son ra mil lə tin prob lem lə ri ni ma sa sı nın üzə ri nə da şı yan id dia və iman la kük rə yir di. Qan o qan dı. Ağ bu la ğın – əv vəl ki adı Çəm bə rək olan Kras no se lo nun mə şəq qət li və zor gün lə rin də olan Vü qar idi. Ye nə dar gün də dos tu mü da fiə edən, tək qal sa da axı ra qə dər haq qın ya nın da olan, pa ra ya yox, ali cə nab lı ğa və doğ ru lu ğa əyi lən Vü qar idi.
***
Bir gün Vü qar mən dən qı sa və la ko nik su al lar so ruş du. Na ra hat idi. Elə bil ge cə ni yat ma mış dı. “Bey nim-ba şım da ğı lır” de di, “sə hə rə qə dər yat ma mı şam. Sə nin lə bə zi mə sə lə lə ri da nış maq, ürə yi mi bo şalt maq is tə yi rəm. Bu gün gö rüş mə sək ölə rəm.”
Sə si nin öt kəm li yi ni ta nı yır, onu bi lir dim. Gö rüş dük. Sa lam-ka lam be lə et mə dən su al la rı nı ard-ar da düz mə yə baş la dı: “Ne çə iş ğal da olan ra yo nu muz var? Nə vaxt, han sı ta rix lər də iş ğal olu nub lar? Bi lir sən mi?!”
Dər hal sa da la dım:
1. Xo ca lı – 26 fev ral 1992-ci il;
2. Şu şa – 08 may 1992-ci il;
3. La çın – 18 may 1992-ci il;
4. Xo ca vənd – 02 ok tyabr 1992-ci il;
5. Kəl bə cər – 02 ap rel 1993-cü il;
6. Ağ də rə – 17 iyun 1993-cü il;
7. Ağ dam – 23 iyul 1993-cü il;
8. Cəb ra yıl – 23 av qust 1993-cü il;
9. Fü zu li – 23 av qust 1993-cü il;
10. Qu bad lı – 31 av qust 1993-cü il;
11. Zən gi lan – 29 ok tyabr 1993-cü il.
Sö zü mü bi ti rər-bi tir məz ödü ağ zın dan az qa la eşi yə çı xan Vü qar “öl dük, bit dik, qar daş, ve rək bu 11 ra yo nu 11 oli qar xa qur tar sın get sin” de di. Gül mək mə ni tut du. Təx mi nən Vü qa rın nə de di yi ni an la mış dım. Am ma bu nun mə na sız və Ağ bu laq va rı bir za ra fat ol du ğu nu təx min et dim. An caq Vü qar ki ri mir di: “Val lah, sö zü mü qə rib çi li yə sal ma. Sən bun la rın sis te mi ni bil mir sən. Bun lar iti ri lən və ya oğur la nan 1 ma nat la rı üçün adam la rın çı raq la rı nı sön dü rür lər. Tə səv vür et ki, İl ham Əli yev oli qarx la rın 11 nə fə ri ni top la yır və on la rın hər bi ri nə iş ğal al tın da olan bir ra yon və ya şə hə ri hə diy yə edir. Lap is tə yir sən bu əmə liy ya tı re fe ren dum va si tə si lə xal qa qə bul da et di rir. Xal qı mı za o qə dər re fe ren dum də yi şik lik lə ri ud du rub lar ki. Həm də bu, mil lə tin əley hi nə de yil ki? Qoy ca ma at ha mı sı bil sin ki, mə sə lən, Kəl bə cər Kə ma ləd din Hey də ro vun, tu taq ki, La çın Zi ya Məm mə do vun, Xo ca lı Şeyx Al lah şü kür Pa şa za də həz rət lə ri nin və s.-dir. Gör nə baş ve rər?” Gül düm. Qar da şın ba şı nı itir di yi ni zənn et dim. Am ma Vü qar da vam edir di: “Bir səb rin ol sun. Tə səv vür et. Bir az sa kit da yan və tə səv vür et. Sa də cə xə ya lın da can lan dır. Gö rə cək sən ki, bu, mü ha ri bə dən sülh lə çıx ma ğın ən yax şı va ri an tı dır. Bun la rın bu qə dər ma lı, va rı-döv lə ti var. Göz lə ri do yur mu? Gö rür sən mi, sü pür gə çi dən be lə pul yı ğır lar. Bu boy da sər vət lə hət ta mək təb li uşaq la rın 1 ma nat fond pu lu na be lə eh ti yac la rı var. Bun la rın pul dan göz lə ri doy mur. Gör bun la ra Şu şa, Xo ca lı, Qu bad lı, Zən gi lan ki mi bə rə kət li tor paq lar ver sən nə edər lər. Bu ra lar ar tıq qur ta rıb. Bun lar öz qa rın la rı nın və gə lə cək lə ri nin xa ti ri nə o tor paq la rı 1 ilə al ma sa lar, ge ri qay tar ma sa lar, im kan la rı nı bir ləş di rib dün ya nı hey rət lər için də qoy ma sa lar, mən adı mı də yi şi rəm. Bir dü şün. Sa də cə özü nü qoy sa kit li yə, dü şün…”
***
Azər bay ca nın ta le yi nə hökm edən təx mi nən 11 oli qarx var:
1. Föv qə la də Hal lar na zi ri Kə ma ləd din Hey də rov;
2. Qaf qaz Mü səl man la rı İda rə si nin səd ri Şeyx Al lah şü kür Pa şa za də;
3. Mil li Təh lü kə siz lik na zi ri El dar Mah mu dov;
4. Da xi li İş lər na zi ri Ra mil Usu bov;
5. Nəq liy yat na zi ri Zi ya Məm mə dov;
6. Pre zi den tin Xü su si Mü ha fi zə İda rə si nin rəi si Bəy lər Ey yu bov;
7. Avia si ya Aka de mi ya sı nın pre zi den ti Arif Pa şa yev;
8. Mü da fiə Sə na ye si na zi ri Ya vər Ca ma lov;
9. Eko lo gi ya və Tə bii Sər vət lər na zi ri Hü seyn qu lu Ba ğı rov;
10. Pre zi den tin qu da sı Araz Ağa la rov;
11. Pre zi den tin dos tu İs gən dər Xə li lov.
Bun la rın bəl kə ha mı sı na oli qarx de mək yan lış olur. An caq hər hal da güc lü və pul lu isim lər dir. Adı nı yaz dı ğım 11 və zi fə və iş sa hi bi də mən dən in ci mə sin lər. İn ci sə lər, on la rın ha mı sı nın şə rəf və lə ya qə tin dən üzr is tə yə də bi lə rəm. Əsas odur ki, mən uzun müd dət Vü qa rın – mə nim tə mən na sız və əziz dos tu mun tək li fi üzə rin də fi kir ləş dim. Onu ya rı cid di, ya rı za ra fat bir çox məc lis lər də da nış dım. Bə zən gül dü lər, bə zən ağ la dı lar, bə zən də cid di yə al dı lar. Hər hal da Vü qar la bu haq da söh bə ti miz təx mi nən 1 il, bəl kə də 1 il ya rım bun dan əv vəl baş ve rib. Yə ni o za man heç yat saq yu xu mu za da gir məz di ki, Kons ti tu si ya də yi şik lik lə ri ola caq, pre zi dent se çil mək üçün məh du diy yət lər or ta dan qal xa caq, jur na lis ti ka nın be li qı rı la caq və s. və i. Ara dan ke çən za man için də öz-özü mə çox sa kit qal dım və Vü qa rın de di yi, da ha doğ ru su, tək lif et di yi tək lif lər pa ke ti üzə rin də dü şün mək für sə ti əl də et dim. Vü qa rın tək li fi ni cid di qar şı la dım. Ma dam ki, biz vu ruş maq, dö yüş mək, düş mən lə ön cəb hə də haqq-he sab çək mək mə sə lə si ni ar xa pla na atı rıq, ma dam ki, ar tıq “hər bi əmə liy yat lar” mə sə lə si ni Kons ti tu si ya də yi şik li yi möv zu su edib, Qa ra bağ mə sə lə si nin həl li ni ge dər-gəl mə zə yol la yı rıq, o za man Vü qa rın et di yi tək lif lər dən baş qa yol qal mır. Be lə lik lə, iş ğal al tın da yum ruq la rı qə zəb dən sı xı lan və si fə ti miz də part la ma ğa ha zır olan böl gə lə ri mi zin 11-nə də 11 sa hib tə yin edək. Qoy o sa hib lər öz ha lal mülk lə ri ni nə edir lər sə et sin lər. İna nın, Vü qa rın 1 il vaxt ver mə yi nə bax ma yın və inan ma yın, mən cə, Azər bay ca nın ar tıq kar to fu, so ğa nı, ba na nı, hət ta ha va nı və su yu da in hi sa ra alan bu mo no po list oli qarx la rı cə mi bir ne çə ay için də sa hi bi ol duq la rı tor paq la rı iş ğal dan qan sız-qa da sız azad edər lər. Tə səv vün edin ki, ra yon lar şər ti ola raq aşa ğı da kı mə mur la rın ara sın da be lə pay-püş edi lib. Tə səv vür edin ki,
Kə ma ləd din Hey də ro va – Xo ca lı;
Şeyx Al lah şü kür Pa şa za də yə – Şu şa;
El dar Mah mu do va – La çın;
Ra mil Usu bo va – Xo ca vənd;
Zi ya Məm mə do va – Kəl bə cər;
Bəy lər Ey yu bo va – Ağ də rə;
Arif Pa şa ye və – Ağ dam;
Ya vər Ca ma lo va – Cəb ra yıl;
Hü seyn qu lu Ba ğı ro va – Fü zu li;
Araz Ağa la ro va – Qu bad lı;
İs gən dər Xə li lo va isə Zən gi lan
hə diy yə edi lib və bu haq da re fe ren dum va si tə si lə Kons ti tu si ya Ak tı qə bul olu nub.
Mən qə ri bə bax mı ram. Ba kı nın or ta sın da er mə ni at oy na da bi lir sə, 20 il dən son ra Ba kı nı tərk edən er mə ni gə lib Ağ dam qaç qı nı nı evin dən ba yı ra ata bi lir sə, iş ada mı nın hə ya tı nı zə hər edən bir er mə ni qa dı nı gü nün gü nor ta ça ğı zəng edib “Xu ral” qə ze ti nə hə də-qor xu gə lə bi lir sə, ni yə də ol ma sın? Düş mə nin iş ğa lı al tın da qal maq dan sa, öz oli qarx la rı mı za qis mət ol sun tor paq la rı mız, nə yi pis dir ki? Gu ya ki, baş qa cür ne cə dir? Bü tün Azər bay can adı nı çək di yim 11 nə fə rin – bun la rın sa yı 21 də ola bi lər – de yil mi? Bü tün Azər bay ca nı bun lar öz ara la rın da pay-püş et mə yib lər mi? Nə də yi şir ki? Hət ta hö ku mə ti miz, adil və əbə di pre zi den ti miz işin içi nə bey nəl xalq təş ki lat la rı və mil lət lə rüs tü şir kət lə ri də qa ta bi lər lər.
Auk sio na da çı xar maq olar. Nə ola caq ki? Za tən biz o tor paq la ra si lah la get mə yə cə yik sə, pul la ge dək! Ol maz mı? Bu nu giz li də et mək olar. Pre zi dent giz lin cə oli qarx la rı yı ğıb mə sə lə ni həll edə, kim han sı böl gə ni iş ğal dan azad et sə, o böl gə nin hə min oli qar xa hə diy yə edi lə cə yi ni bə yan edə bi lər. Bi zə nə ti cə la zım de yil mi?
Tə ki Və tən tor paq la rı azad olun sun. Nə də ol sa, on suz da in di res pub li ka qu ru lu şu nun son il lə rin də ya şa yan in san la rın ək sə riy yə ti qul öm rü ya şa yır. Xa ri ci lər biz dən çox ma aş alır, biz dən da ha hör mət li dir lər, biz dən da ha lə ya qət li hə yat tər zi nə ma lik dir lər. Qoy yad la rın ayaq la rı al tın da inil də yən tor paq la rı al sın lar, bi zi də ora ya qaç qın ki mi qay tar sın lar, ya şa yaq qo naq ki mi. On suz da mil lə ti miz öl kə miz də qo naq ki mi ya şa mır mı?
***
Bi zim acı, acı ol du ğu qə dər də aman sız olan bu ya rı cid di, ya rı za ra fat tək li fi miz qə dir bi lən və hər şe yi yer bə yer edən xal qı mı zın diq qə ti nə təq dim olun ma lı dır. Qoy hö ku mət bu haq da bir da ha fi kir ləş sin. On suz da Si ya vuş Nov ru zov de miş, gə lə cək nə sil lər var de yə, biz nef ti ye mə mə li yik? Qoy Si ya vuş Nov ru zo vun də rin mən ti qi də bu la yi hə üzə rin də fi kir ləş sin. On suz da bu öl kə də hər şey olur. Hey dər Əli ye vin qoy du ğu bü tün qay da lar onun tik di yi bi na lar ki mi yı xı lır. Pre zi dent ömür lük, na zir lik ömür lük, Mət bu at Şu ra sı nın sədr li yi ömür lük olur. Bu tək li fi də mü za ki rə et mək, hət ta 18 mart da ke çi ri lə cək re fe ren du ma da çı xar maq olar. Bəl kə olar? Kim is tə mir Azər bay ca nın iş ğal al tın da tor paq la rın azad edil mə si ni?! İs tə yən tək li fi mi zə ra zı ol sun. İna nın, cə mi bir ne çə ay dan son ra bü tün iş ğal olu nan tor paq la rı mı zın azad olun muş mər kəz lə rin də 11 oli qar xı mı za hey kəl qo ya, azad lı ğa qo vu şan 11 ra yo nu mu zun ad la rı nı oli qarx la rı mı zın ad la rı na də yiş di rə bi lə rik!
Biz dün ya ya ye ni nü mu nə ve rə bi lə rik!
Qoy oli qar xi ya mız ta ri xə düş sün!
Baş da da əbə di pre zi den ti miz İl ham Əli yev!
***
Vü qar is rar la mə ni ye nə va cib bir söh bə tə də vət edir. Gö rə sən, bu də fə han sı tək li fi ola caq!?
Siz gü lüb keç mə yin, bi zi xi las et sə-et sə, be lə tək lif lər xi las edə cək.
ŞƏX SƏN MƏN BU NA İNA NI RAM!
“Xu ral” qə ze ti, il: 7, sa yı: 005(317), 08-14 fev ral 2009-cu il, 5-ci sə hi fə
