Sərdar Cəlaloğlu “Qaynar Qazan”da (I hissə): “Mən polislə vuruşmaq planımı yerinə yetirmişəm”-VİDEO

Nobeli adiləşdirən adam – Sərdar Cəlaloğlu

 

 

 

Sərdar Cəlaloğlu: “Gücsüz mitinqlər güclü iqtidarı bir az da gücləndirir”

 

 

Onun adı bu günlərdə o qədər çox olayda çəkilir ki, bəzən təqib etmək belə çətin olur. “Qaynar Qazan”ın da son bir neçə hissəsində qonaqlarla ondan – Nobel mükafatını Azərbaycana gətirmək istəyən bu adamdan danışmışıq. Tariximizin yaralı yeri müzakirə olanda Sərdar Cəlaloğlunu görürük. Şəhidlərimiz mövzusunda ailəsindən şəhid vermiş Vətən övladı kimi Sərdar Cəlaloğlu yazır. Ədəbiyyat söhbətləri – tarixin qalmaqallı arxivlərinin pərdəarxasından danışanda Sərdar Cəlaloğlu meydana çıxır. Azərbaycan siyasi sisteminin önəmli məhək daşlarından biri də odur – Sərdar Cəlaloğlu. Özü demiş, ölkənin siyasi gündəmini müəyyənləşdirən 3-5 adamdan biri. Azərbaycan siyasətinin ən çox kitab yazan partiya sədri də odur. Qurani-Kərimin izahını yazan – indiyə qədər hətta 22 cildini hazır edən də Sərdar Cəlaloğludur. Baxmayaraq ki, ərəb dilini bilmir. “Ərəb dilini və onun incəliklərini bilmədən Qurani-Kərimi Azərbaycan Türkcəsində necə izah edəcəksiniz” deyə soruşdum, çox maraqlı cavabı oldu. Müsahibəni sonadək izləyənlər o cavabı oxuyacaqlar. Burada məqsədim Sərdar Cəlaloğlunun – 65 yaşlı bu enerjili adamın etdiklərinin və onu xarakterizə edən əsas amillərin qısa xronikasını verməkdir. Mən Sərdar Cəlaloğlunu ən azı 20 ildir tanıyıram.

Türkiyədə oxuyanda Azərbaycandan gələn siyasətçilərin əksəriyyəti ilə görüşüb söhbətləşərdim. Məx xüsusilə fəal idim. Kim olur-olsun, Bakıdan gələn hər kəslə – alimi, siyasətçisi, tarixçisi ilə görüşər, tanış olar, əlaqələr yaradar, ölkədən xəbərlər alardıq. Günümüz Ankaranın bu başından o başına – otellərə, qonaq evlərinə şütüməklə keçərdi. Çox vaxt yol pulumuz olmazdı. Ya da gecə çox gec olar, payi-piyada yataqxanaya qədər gedərdik. Uşaqlar o qədər də həvəsli deyildilər, yük mənim üzərimə düşər, tək-tənha Ankaranın küçələrində boy göstərərdim. Azərbaycanın bütün ünlü adamları və siyasətçiləri ilə o zamanlarda – tələbəlik illərində tanış olmuşam. Bu tanışlıqların əksəriyyəti günəgün “Ankara gündəlikləri”mdə əksini tapıb – bəlkə qismət, enerji və həvəs olsa, o gündəlikləri də kitab şəklində dərc edəcəyəm bir gün. Və təbii ki, o gündəliklərdə Sərdar Cəlaloğlu ilə də bağlı sətirlər var. Mən Sərdar Cəlaloğlunu bax, o zamanlardan tanıyıram. Və elə ilk görüşdən Sərdar bəylə dost olduq. Yaxşı münasibətlər qurduq və tələbəlik illəri boyunca hər zaman qarşılıqlı hörmətə dayanan münasibərlərimiz oldu.

Bütün tələbə təşkilatlanmalarımıza dəstək verdi Sərdar bəy. Son dərəcə demokrat, istiqanlı və səmimi bir adamdır o. O zamanlar – bizim tələbəlik illərimizdə Sərdar Cəlaloğlu və partiyası çox aktiv idi. Mitinqlər ara vermir, piketlər kəsilmirdi. Ölkənin ən qaynar partiyalarından biri idi ADP. İlyas İsmayılovun gəlişi bir, Rəsul Quliyevin gəlişi başqa cür gücləndirmişdi onları. Biz də hər tələbə tətilinə gələndə günümüzün çoxunu ADP-nin qərargahında keçirər, o zaman çox qaynar olan gənclik təşkilatları ilə görüşər, müzakirələr aparar, diskussiyalar edərdik. Yaxşı xatırlayıram, sədri olduğum “Axın” Tələbə Birliyinin böyük tədbirləri olardı və onların əksəriyyətini ADP-nin qərargahında edərdik. Hətta Sərdar Cəlaloğlu bizə – Ankarada fəaliyyət göstərən “Axın” Tələbə Birliyinə partiyasının qərargahında 1 otaq da vermişdi. Biz Azərbaycana gələndə o otaqda fəaliyyət göstərirdik – təbii ki, təmənnasız.

Sonralar bu əməkdaşlıq “Hürriyyət” qəzeti ilə də davam etdi və zaman hətta məni bir xeyli “Hürriyyət” qəzetinin əməkdaşı da etdi. Orada həyatıma yön verən hadisələrlə qarşılaşdım.

Beləcə, Türkiyədə tələbəlik illərimiz sona çatana qədər bu əməkdaşlığımız davam etdi və biz təhsilimizi bitirib Azərbaycana qayıdanda düşünürdük ki, elə ADP-yə daxil olub orada da siyasi fəaliyyətlə məşğul olaq. Xoş bir təsadüf – Sərdar Cəlaloğludan gözləmədiyimiz soyuq münasibət, bizi siyasi partiyalara daxil olmaq düşüncəsindən azad etdi və mən sonralar Sərdar bəyə içimdə o qədər təşəkkürlər etdim ki. Əgər mənim planım baş tutsaydı, əvvəlcə dostum ADP-yə daxil olmalı, sonra ona münasibətə görə mən də dalısıyca gəlməli idim. Mən elə düşünürdüm ki, ADP-də mənim və silahdaşımın onların sıralarına gəlmə xəbərimiz toy-bayramla qarşılanacaq, bizi dərhal partiyaya qəbul edib partiyanın rəhbərliyinə qədər gətirəcəkdilər. Bilmirəm, niyə elə düşünmüşəm, amma şükür ki, düşüncələrim gerçəkləşmədi. Sərdar bəyə müraciət edən silahdaşım soyuq və həvəssiz şəkildə “ərazi təşkilatına müraciət edin, ərizənizin qəbul olunmasına yardımçı olmağa çalışaram” sözlərindən şok olmuş halda yanıma qaçdı. Biz dərhal hesabımızı götürdük və partiyaya daxil olmaq düşüncəsindən daşındıq. Vəssalam. Və bu haqda bir də indi – Sərdar Cəlaloğlu haqqında yazarkən düşündüm. O zaman niyə ADP-yə getməyə qərar vermişdik – Sərdar bəy bizə ən yaxın partiya sədri idi, ona görə.

Sonra Azərbaycan bizi də bir az özünə oxşatdı. İncikliklər, ayrılıqlar girdi aramıza. İllər, aylar derkən, bu günlərə qədər gəldik. Bir zaman ən yaxın dostlarkən, bir zaman ən uzaq yadlara çevrildik. Aylar illəri qovdu, köhnə dostluqlar unuduldu və siyasətin boz üzü özünü göstərməyə başladı.

Bütün hallarda Sərdar Cəlaloğlu mənim üçün o illərin ən əziz və çalışqan partiya sədri olaraq qaldı. ADP-nin böyük qərargahının adam əlindən hərəkət edilmədiyi günlərini görmüşəm mən. Suyu soğulmuş dəyirman kimi bir nəfərin belə uğramadığı ADP də olub gözlərimin qarşısında. Amma Sərdar Cəlaloğlu hər zaman öz dinamikliyini qoruyub saxlayıb. Durmadan, dayanmadan çalışıb öz üzərində. Biz siyasətçilərimizi “niyə kitablar yazmırsınız?” deyə yarğılayanda, Sərdar Cəlaloğlu cild-cild kitablar yazıb. O kitabları oxuyub anlamaqda əziyyət çəkmişik bəzən, amma Sərdar bəy kitabı kitab dalınca yazıb. Yorulmayıb. Həbsə düşüb. Mübarizə aparıb. Həbsdən çıxıb yoluna davam edib. O zaman Sərdar Cəlaloğlu bizim indiki yaşımızdan da cavan olub. Bəlkə ona görədir ki, onun gözlərimizdə elə o yaşda görür, ondan elə o yaşdakı enerjini gözləyirik. Bəzən heç fərqinə də varmırıq ki, yaşı 65-dir artıq…

Sərdar Cəlaloğlu Azərbaycan siyasətinin ən birləşdirici siyasətçilərindəndir. O, milli maraqları öz maraqlarından üstün tutduğunu ən azı 2 dəfə sübut edib. Heç kim öz yerindən qımıldanmazkən və kreslosundan bərk-bərk yapışarkən, Sərdar Cəlaloğlu iki dəfə ADP-nin sədrliyindən könüllü gedib və öz yerini İlyas İsmayılova və Rəsul Quliyevə təhvil verib. Bu, Azərbaycan siyasətində misli-bərabəri görünməmiş olaydır və düşünürəm ki, bu addımları müxalifətin və millətin birliyi naminə atıb Sərdar bəy. Düzdür, nəticəsi yenə Azərbaycanvarı olub, ancaq fakt da faktlığında qalır. İnanıram ki, günü bu gün də lazım olarsa, Sərdar bəy millətin maraqları naminə yenə partiyadakı vəzifəsindən gedər.

Onunla “Qaynar Qazan”da müsahibə götürəndə də elə bu yazdıqlarım haqqında düşündüm. Heç dəyişməyib. Demək olar ki, o illərdən bəri onunla müsahibə götürməmişdim. Amma iddialar və səmimiyyət ölçüsü də eyni qalırdı. Bir dəfə tələbə yoldaşlarımdan biri Ankarada “Nobeli Azərbaycana mən gətirəcəyəm” demişdi. Tələbəmizin o sözünü eşidəndə sehrlənmişdim sanki. Mən o qədər böyüklük aşiqiyəm ki, bir tələbənin bu iddiası məni xoşbəxt etmişdi. Mən o tələbəmizlə hər zaman qürur duydum. Sonu yaxşı olmadı, o tələbəmiz təhsilini başa vura bilmədi, çıxıb gəldi Azərbaycana, indi də buralarda hansısa xeyirli bir işlə məşğuldur, amma adını eşidəndə yenə o hissləri yaşayıram. Mənə elə gəlir ki, o cavan uşaq Nobel mükafatını Azərbaycana gətirəcək – bu millətin haqqını Nobel qardaşlarının varidatından götürəcək. Baxmayaraq ki,o tələbə artıq nə gənc deyil, nə də heç o iddiaları güman ki, yoxdur, bəlkə də özü belə o sözünü unudub, amma mənim üçün bir xəyallar aləmi var. Mən zatən xəyallar adamı deyiləmmi?

Bəlkə Sərdar Cəlaloğlunu mənim üçün hər zaman özəl edən həm də bu Nobel mükafatı iddiasıdır. Olmazmı? Niyə olmasın? Niyə ola bilməz ki? Biz hər şeyə qadir millət deyilikmi? Biz istəyəndə dağ dağa qovuşmurmu? O zaman niyə millət olaraq bu gücün, bu enerjinin, bu iddianın arxasında olmayaq ki?

Sərdar Cəlaloğlu ilə xatirələrdən kənar həm də ciddi bir söhbət etdik. Dindən, fəlsəfədən, Səməd Vurğundan, Cəfər Cabbarlıdan, qazaxlılardan, Ağa Məhəmməd Şah Qacardan, Nadir Şahdan, Şah İsmayıldan danışdıq. Azərbaycan müxalifətinin niyə birləşə bilməməsindən də danışdıq. Mitinqlərdən və bəzi etiraflardan bəhs etdik. Söhbətimizin necə alındığına isə əlahəzrət Oxucu və Tamaşaçı qərar verəcək.

“Qaynar Qazan”ın 42-ci qonağına bu xatirələri yadıma salıb yaddaşımı təzələdiyinə görə təşəkkür edərək onu Sizinlə baş-başa qoyuram. Qonağımız Azərbaycan Demokrat Partiyasının sədri Sərdar Cəlaloğludur.

Əvəz Zeynallı

“Qaynar Qazan”

 

 

I hissə

Elmi şüur siyasi şüurdan çox-çox aşağı bir şüur formasıdır

– “Qaynar Qazan”ın bugünkü qonağı Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri Sərdar Cəlaloğludur. Sərdar bəy, xoş gəlmisiniz.

– Sağ olun.

– Həmkarımız Elvin Məhərrəmlinin sualı ilə başlayaq. Elvin bəy soruşur ki, “Sərdar bəy hazırda özünü harada görür – siyasətdə, müxalifətdə, yoxsa elmdə?”

– Bilirsinizmi, Azərbaycanda qəribə bir tendensiya var – mütləq insanların konkret olaraq yerini müəyyənləşdirmək istəyirik. Əvvəla, Azərbaycanda elə bir institut yoxdur ki, o siyasətçi buraxsın. Siyasətçi müxtəlif peşələrdən olan insanlardır. Başqalarına nisbətən ictimai həyatda aktiv fəaliyyət göstərirlər. Ölkədə aparılan siyasəti izləyib, ona müəyyən dərəcədə təpki göstərir və ya siyasətdə iştirak edirlər. O zaman da olur siyasətçi. Yəni bir adam tam olaraq siyasi fəaliyyətlə məşğul olmur ki… Məsələn, Hitler rəssamlıq edirdi. Çörçill rəssamlıq edirdi. Başqa dövlət başçıları var ki, biri roman, biri şeir yazırdı. Hətta Osmanlı sultanlarının bəziləri şeir yazıb. Şah İsmayıl Xətainin özü böyük şair idi. İndi Şah İsmayıl Xətaiyə sual vermək olardı ki, “sən hardasan?” O, at belində imperiya yaradırdı. Həm də boş vaxtlarında oturub ədəbiyyatla məşğul olurdu, divan yazırdı.

– Hətta bu fəaliyyəti hakimiyyətlə paralel aparanlar da olub.

– Bəli, mən də Şah İsmayıl Xətaini, türk sultanlarını deyirəm. Ümumiyyətlə, əgər bir insanın imkanı varsa və eyni zamanda 5-6 sahədə fəaliyyət göstərirsə, bu, onun kerativliyini göstərir. Yəni insan yalnız özünün məhdud istedadı çərçivəsində qalmamalıdır ki… Mümkün qədər imkanlarını genişləndirməlidir. Əgər istedadı varsa, qabiliyyəti, bacarığı varsa, özünün fəaliyyət sahəsini genişləndirməlidir. O ki qaldı elm və siyasətə… burada bu suallar bilirsinizmi, niyə meydana çıxır? Cəmiyyətimizdə o qədər siyasi və elmi maarifləndirmə aparılmayıb ki, adamlar anlayışların nə ifadə etdiyini bilmirlər. Elm ictimai şüurun aşağıdan ikinci pillədə olan mərhələsidir. Yəni var cari şüur – cari həqiqəti öyrənən – biz buna təcrübə də deyirik, bir də var xüsusi həqiqəti öyrənən şüur, buna biz elm deyirik. Elmi şüurdan yuxarı nəzəri şüur var, ondan yuxarıda fəlsəfi şüur, ondan yuxarıda da siyasi şüur dayanır. Siyasi şüur ictimai şüurun ən yüksək mərhələsidir. Niyə? Başqa şüur formalarında siyasi şüura xas elementlər yoxdur. Siyasi şüur təşkil etmə, nəzarət etmə və tənzimləmə işlərinin məcmuu şəklində həyata keçirilən şüurdur. Elmi şüurda isə təşkiletmə yoxdur, çünki elm artıq təşkilolunmuşu öyrənir. Tənzimetmə yoxdur, çünki obyektinə müdaxilə etmir, tək müşahidə obyektinə nəzarət edir və ordan da müəyyən bilik əldə edir. Ona görə də elmi şüur siyasi şüurdan çox-çox aşağı bir şüur formasıdır.

– Əslində…

– Əslində yox, elə belədir. Yəni bu baxımdan, əgər mən deyirəmsə ki, “siyasətlə məşğulam” və siyasətlə məşğul oluramsa, bu, o deməkdir ki, mən bütün bu mərhələləri keçib bu mövqeyə gəlməliyəm. Görürsünüzmü, birdən adını yazmağı bacarmayan bir adam ortaya çıxır, özünü siyasətçi adlandırır və başlayır “xalqın haqlarını müdafiə etməyə”. Baxırsan ki, bu adamın elementar elmdən xəbəri yoxdur. Fəlsəfi düşüncəsi yoxdur. Hadisələrə ümumi baxa bilmir. Hadisələri nəzəriyyələşdirə bilmir. Əgər bir şey ki, səndə nəzəri şüur yoxdur, sən necə proqnozlaşdırma eləyə bilərsən? Hadisələrin gələcək inkişafı ilə bağlı necə qabaqcadan məlumat əldə edə bilərsən? Səndə axı gərək nəzəri şüur da olsun. Yəni bu baxımdan mənə elə gəlir ki, siyasətçilər ictimai şüurun bütün formalarından keçib lap yuxarı pilləsinə çıxmış insanlardır. Bu baxımdan mən elmdə, siyasətdə, eləcə də tutaq ki, dində eyni vaxtda olmağı qəbahət yox, bir müsbət keyfiyyət kimi görürəm və çalışıram ki, özümdə bu müsbət keyfiyyət olsun. Bilirsiniz, kerativ insan deyilən bir anlayış var. Kerativ insan nə deməkdir? Allah-Təala hər birimizə bir təbii istedad verib. Əgər bir insan öz təbii istedadlarından kənara çıxa bilirsə, bir fəaliyyət dairəsinə daxil ola bilirsə, ona kerativ insan deyirlər. Bu gün bütün dünyada kerativ insan yetişdirilməsi istiqamətində işlər aparılır. Təhsil sahəsi də bu istiqamət üzərində qurulur, dövlət siyasəti də bu istiqamətdə qurulur. Çalışırlar ki, insanlar çoxprofilli olsunlar. Eyni vaxtda çox sahə ilə məşğul ola bilsinlər. Bu gün də bir müəssisəyə işə qəbul olunmaq üçün çox dil bilməlisən, çox peşə bilməlisən. 10 işçi götürmək əvəzinə, tək səni işə götürürlər. Çünki sən müxtəlif dilləri bilirsən, həm də müxtəlif işləri icra edirsən. Bu baxımdan, müasir insan çoxtərəfli insan olmalıdır. O, həm alim olmalıdır, həm siyasətçi, həm də filosof olmalıdr. Həm nəzarətçi, həm də həssas müşahidəçi olmalıdır. Həm də pis-yaxşı dini şüura malik olmalıdır. Yəni nəyə görə insanları şüurun müəyyən bir mərhələsinə sıxışdırıb deməlisən ki, sən ancaq bu sahə ilə məşğul olmalısan. Məsələn, bizim alimlərimiz. Alimlərimizin adicə fəlsəfi dünyagörüşü olmadığına görə, elm sahəsində nailiyyətləri sıfırdır. Çünki niyə? Fəlsəfi şüur elmi şüurun trayektoriyasını çox-çox genişləndirir. Fizikanı sərhəddindən çıxarır, biologiyanı sərhəddindən çıxarır. Nəticədə alimi universal bir tədqiqatçıya çevirir. Amma fəlsəfi şüuru olmayan alim öz sahəsində – məhdud bir çevrədə ilişib qalır və hətta qarşısına qoyduğu problemlərin həllində də çox böyük çətinliklər çəkir. Bu baxımdan, belə bir söz var ki, müasir fizika elmində alimlər fəlsəfəni mənimsəməyənə qədər  fizika sahəsində nəhəng kəşflər edə bilməyəcəklər. Məsələn,  mən “Nobel” mükafatı almaq üçün bir iş göndərdim. Getdim, orada gizli səsverməyə çıxdım. Nəyin hesabına? O nəzəriyyəni mən necə verdim? Mən əgər fəlsəfəni bilməsəydim, ümumiləşdirmə qabiliyyətim olmasaydı, birdən-birə durub, o cür nəzəriyyəni necə irəli sürə bilərdim? Və necə gedib dünyanın ən böyük elmi mükafatının bir addımlığına çata bilərdim? Azərbaycanda o mərhələyə qədər gedib çıxan adam bir biologiya sahəsində Nemət müəllim idi və bir də fizika sahəsində mən. Yəni bu baxımdan, belə bir sual verir, cavab verim. Mən özümü bir şəxsiyyət kimi elmdə görürəm. Amma çoxprofilliyəm. Elmlə də məşğul oluram, dinlə də məşğul oluram, fəlsəfə ilə də məşğul oluram. Kitablarım da var. Nəzəriyyəm də var. Fəlsəfi təlimim də var. Bu mənə yük olsa, təbii ki, birini atacam, birindən imtina edəcəm. Yük deyilsə, mən bunu niyə daşımayım?

Mahmud Qəznəvi, Şah İsmayıl, yaxud Qazi Bürhanəddin kim olub?

– Yəni deyirsiniz ki, normalda siyasətlə məşğul olan adamların hamısı bu və ya digər formada…

– Mütləq, mütləq…

– Əlavə olaraq hansısa bir işlə məşğul olmalıdırlar?

– Məsələn, mən sizə bir misal da çəkim.  Hitler, Çörçill rəssamlıqla məşğul olublar, başqa hakimlər şeir yazıblar, başqa sahələrdə də fəaliyyət göstəriblər…

– Osmanlı padşahlarının çoxu nəqqaş olub…

– Azərbaycan ədəbiyyatının ən böyük şairlərini götürək. Mahmud Qəznəvi kim oldu? Və yaxud da Şah İsmayıl Xətai kim olub? Və yaxud da Qazi Burhəddin kim olub? Hökmdar olmayıblar? Necə olur, həm hökmdar, həm böyük bir imperiyanın başında duran imperator olurlar, həm də cild-cild kitablar yazırlar? Amma mən həm siyasətlə, həm də elmlə məşğul oluram, birmənalı qarşılanmır. Yaxud da Uluğ bəyi götürək, padşah olacaqdı, padşahlıqdan imtina elədi, getdi astronom oldu. Yəni Şərqin tarixində də, bizim öz yaxın tariximizdə də elmlə siyasəti, elmlə dini birləşdirən böyük şəxsiyyətlər olub. Nəsrəddin Tusini götürək. O kimdir? Nəsrəddin Tusi böyük alim və böyük siyasətçidir.

– Bəli.

– Ona görə də Elvin bəyin sualını belə cavablandırmaq istəyirəm: Əksinə, biz çalışmalıyıq, siyasətçilərdən tələb eləməliyik ki, sən siyasi fəaliyyətindən başqa bir fəaliyyətlə məşğul olmursansa, o zaman sadə insandan nə ilə fərqlənirsən? Baxaq görək, çox profillisən, ya yox.

Şəxsən məni başa düşmürlər

– Əslində, onu demək istəyirəm – belə suallar avtomatik olaraq ona görə yaranır ki, bizdə siyasətçilər, siyasətdən başqa bir sahə ilə məşğul olmurlar. Ona görə də belə sual yaranır ki, niyə Sərdar Cəlaloğlu həm siyasətlə, həm də elmlə məşğul olur?

– Bax, Əvəz, siyasət haqqında yenə deyirəm, insanların məhdud bilgisi olduğuna görə bir çox hallarda bizi başa düşmürlər. Şəxsən məni başa düşmürlər. Siyasət də elə tək hakimiyyətə gəlmək vasitəsi deyil ki… Siyasət ölkənin iqtisadiyyatının, elminin, mədəniyyətinin, tarixinin, dininin və s. qorunması, inkişaf etdirilməsi kimi sahələri əhatə eləyir. Ona görə deyirik ki, iqtisadi syasət, sosial siyasət, elmi siyasət, təhsil siyasəti, səhiyyə siyasəti…

– Təbii ki, bütün bu sahələri bilmək gərəkdir…

– Bəli, əgər bütün bu sahələri bilməsən necə bunları idarə edə bilərsən?

– Siz bayaq qeyd etdiniz ki, bir çox padşahlarımızın, hökmdarlarımızın ədəbi-bədii tərəfi olub.  

– Bəli.

– Siz Azərbaycan siyasətində ən çox kitabı olan şəxssiniz.

– Bəli.

Həmin gündən sonra şeir yazmaqdan imtina elədim

– Şeirləriniz varmı? Heç bədii ədəbiyyat sahəsi ilə məşğul olubsunuzmu?

– Mən orta məktəbdə oxuyanda şeirlər yazırdım. Bizdə belə bir adət vardı. Şeiri yazırdıq, ədəbiyyat müəllimimiz ona baxırdı, sonra da müzakirə edirdi ki, kimin şeiri yaxşıdır. Bir dəfə də mən şeir yazmışdım və müəllimə verib çıxıb getmişdim. Yəni həmin şeirin müzakirəsi zamanı iştirak etməmişdim. Gələndə uşaqlar dedilər ki, sənin şeirinlə bağlı müəllimə dedi ki, Sərdar bu şeirin misralarını oğurlayıb. Yaz haqqında idi və belə bir misrası vardı:

Yazın gəlməsi həzz verir insanlara,

Şaxtadan donanlara, istidən yananlara…

Müəllim demişdi ki, o, bu ifadəni tapa bilməz.  Onda təxminən 6-cı sinifdə oxuyurdum. Yəni 6-cı sinifdə oxuyan bir uşaq bu təfəkkürə malik ola bilməzmi ki, yazın gəlməsi, həqiqətən də həm qışdan əziyyət çəkənlərə, həm də yayın istisindən əziyyət çəkənlərə ləzzət eləsin. (Gülür…) Mən də bu şeiri özüm yazmışdım və bu iki misra da heç kəsə yox, özümə aid idi. Yəni ədəbiyyatı da gedib axtara bilərsiniz. Həmin gündən sonra şeir yazmaqdan imtina elədim.

– Hə, müəllimin o sözündən sonra?..

– Yəni mən çox gözəl bir şeir yazmışdım… Çox gözəl şeir idi və ümid edirdim ki, müəllim tərifləsin ki, “bu şeiri çox gözəl yazmısan.” Amma uşaqlara demişdi ki, ayıbdır, bu misraları kimdənsə götürüb, oğurlayıb. “Bilmirəm, bu misralar kimindir, amma o, bunu oğurlayıb, çünki özü belə misraları yaza bilməz”.  Onun deməsi ki, o, belə şeir yaza bilməz, mənim ondan daha yaxşı şeir yazmaq cəhdimin qarşısını aldı. Fikrim çatdı? Ona görə də şeir yazmaqdan imtina elədim. Amma başqa ad altında şeirlər də, hekayələr də yazmışam. Hətta qəzetə də vermişəm. (Gülür…)

– Başqa ad altında?

– Başqa ad altında, bəli.

Mən ədəbiyyata da bir mövzunun kəşfi kimi baxıram

– O zaman təxəllüsünüz olub?

– Yox, təxəllüsüm də olmayıb. Demişəm ki, altına nə ad qoyursunuzsa qoyun, amma bilinməsin ki, bunu mən yazmışam. İctimai rəyi öyrənmək üçün. Və o hekayəm ilə bağlı qəribə reaksiyalar oldu. Qəzetə zəng elədilər, oradakı personajlarla bağlı öz fikirlərini dedilər, arzularını dilə gətirdilər ki, niyə bu elə oldu, o belə oldu, o belə omalı idi, o belə getməli idi (Gülür…) Elə qəribə reaksiyalar oldu ki… Elə bil bu, olmuş hadisə idi və bu hadisə ilə bağlı personajları mən idarə edə bilərəm. Yəni müəllif kimi. Onda redaksiyadan bildirdilər ki, o hekayə ilə bağlı çox ciddi zənglər qəbul ediblər. Dedim, nəbadə müəllif olaraq mənim o hekayədə adım getsin. Yəni özümü bu sahədə də yoxladım ki, mən bədii ədəbiyyat sahəsi ilə məşğul ola bilərəm, ya yox? Elə bir hekayə yaza bilərəm ki, sosial yük daşısın? Bilirsinizmi, Azərbaycan ədəbiyyatının ən böyük qüsurlarından biri nədir? Azərbaycan ədəbiyyatı mövzuları seçərkən, idealları düzgün seçə bilmirlər. Yəni ən ali idealları… Məsələn, Nobel mükafatı almış əsərlər var. Bilirsinizmi, onlar mükafatı kiçik hekayələrə veriblər. Məsələn, Cek Londona “Həyat eşqi”nə görə veriblər, Hemenqueyə “Qoca və balıqçı”ya görə veriblər. Bu əsərlər kiçik əsərlərdir. Bilmirəm, oxumusan, yoxsa yox? Amma orada elə nəhəng…

– Mənası güclüdür…

– …mənalı bir dəyər qoyublar ortalığa ki, o dəyərin özü bir elmi kəşfdir. Yəni mən fizikada bir kəşf eləmişəm, o da insan dəyərləri sistemində elə bir şey kəşf eləyib ki, doğrudan da heç kəsə məlum olmayan bir kəşf idi. Doğrudan da Nobelə layiq əsərlərdir. Əslində, ədəbiyyatçı bu işlə məşğul olmalıdır. Yoxsa, “tom-tom” kitab yazırsan… Məsələn, bizdə Süleyman Rəhimov var idi. “Şamo” epopeyası var, yeganə epopeyadır. 4 cilddən ibarətdir və 10-20 minə yaxın səhifəsi var və mən onu oxumuşam. “Hərb və Sülh”dən də böyük əsərdir. Minlərlə personajı var. Çoxusu yaddan çıxıb, harada qalıb, taleyi necə olub, bilinmir. Əsəri oxuyanda heç başa da düşmürsən ki, söhbət nədən gedir. Yəni belə əsərlərə nəinki Nobel, heç dövlət mükafatı da düşmür. Amma kiçik bir hekayə görürsən ki, nə qədər dəyərlidir. Məsələn, Puşkinin özünün, bilmirəm, sən oxuyubsan, yoxsa yox, hekayələri var…

– Hə.

– Onun 10 hekayəsi var, mən onları oxumuşam və şeirlərindən daha çox mənə ləzzət eləyib. Puşkinin hekayələri. Yəni nəyi demək istəyirəm… Mən ədəbiyyata da bir mövzunun kəşfi kimi baxıram. Yəni kəşf eləməsəm, yazmaram. Məsələn, bu yaxınlarda birini də yazmışam, dərc olunacaq, ya yox, bilmirəm. Amma bir mövzunu kəşf eləmişəm.

– Deməli, ədəbiyyatda da özünüzü sınamısınız…

– Sınamışam, özü də çox effektli nəticə əldə etmişəm.

Gedim meşədə yaşayım?

– Tural Əliyev soruşur: “Sərdar bəy, ADP-nin fəaliyyəti niyə hiss olunmur? Demək olar ki, fəal rayon, şəhər təşkilatları gözə dəymir. Siyasi partiya sədrlərindən əsasən kiminlə dostluq edir və ya kimlərlə salam-kəlamı yoxdur?” Pünhani Əsgərli yazır: “Sərdar bəyi ictimai-siyasi həyatda qalmağa nə vadar edir? İctimai-siyasi həyatdan çəkilməyin vaxtı deyilmi?”

– Əvvəla, ictimai-siyasi həyatda qalmaq mənim ictimai varlığım deməkdir. Mən insanamsa, şəxsiyyətim varsa, o zaman mənim cəmiyyətlə bağlı əlaqələrim də meydana çıxır. Yoxsa siz fərd olaraq cəmiyyətdən kənardasınızsa, siz heç bir vaxt şəxsiyyət ola bilməzsiniz. Meşədə tək yaşasanız, insan yox, fərd olacaqsınız. Amma cəmiyyət içərisində siz şəxsiyyətə çevrilirsinz. Bu adam məndən nə tələb edir? Tələb edir ki, mən insanlığımdan imtina eləyim, şəxsiyyətimdən imtina eləyim, gedim meşədə yaşayım? Vaxtilə Aristotel deyirdi: “Allahdan və heyvandan başqa insan siyasi varlıqdır. Allahdan və heyvanlardan başqa yerdə qalan bütün varlıqlar siyasətə tabedir!” Soruşurdular ki, niyə? Deyirdi: “Allahlar ona görə siyasətlə məşğul olmurlar ki, çünki siyasətüstüdürlər. Heyvanlar da ona görə siyasətlə məşğul olmurlar ki, onlar da siyasət altıdırlar.” İnsan siyasi varlıqdır. Ya o siyasətlə məşğul olur, ya da siyasət onunla məşğul olur. İndi mən özümdən ağılsız adamların mənim taleyimlə oynamaması üçün siyasətlə məşğul oluram. Hər bir Azərbaycan vətəndaşına da deyirəm ki, əgər sizi idarə edənlər sizə görə, siz seçməmisinizsə və sizə görə ləyaqətli deyillərsə, onların hakimiyyətinə qarşı mübarizə aparmalısan. Yox, əgər belə hesab edirsən ki, səni idarə edən icra başçısı, səni idarə edən məktəb direktoru, səni idarə edən xəstəxananın baş həkimi, səni idarə edən deputat, o-bu səndən ləyaqətlidir, sənin iradənlə səni idarə edirsə, səndən ağıllıdırsa, tabe ol. Çünki həyatın mahiyyəti bundan ibarətdir. Pis yaxşıya tabe olmalıdır. Aşağı, yuxarı… Yox, əgər sən hesab edirsənsə ki, ondan ağıllısan, o zaman ona necə tabe ola bilərsən? Bu baxımdan, mən bir şəxsiyyət kimi əlbəttə, əgər cəmiyyətdə görsəm ki, hansısa bir ədalətli seçim var, bu seçim nəticəsində məndən çox-çox qabiliyyətli, istedadlı, vicdanlı, xalqını, dövlətini, millətini sevən insanlar seçilib və onlar idarəetmədədir, mən onlara böyük məmnuniyyətlə tabe olacam və aktiv siyasi fəaliyyətdən gedəcəm. Amma neçə ki, belə bir hal yoxdur, mən ölənə qədər mübarizə aparacam.

– Hər halda burada aktivlik məsələsi diqqətə gətirilir. Yəqin ki, onlar bunu soruşurlar. Qədirli Rəşad da onu soruşur: “Siyasi partiya sədri olub siyasətə qarışmamaq necə duyğudur?..”

– Əvvəla, onu deyim ki, bu adamlar dediyim kimi bütün bu sualların…

1996-cı ildə Sərdar Cəlaloğlu 40 yaşında cavan bir oğlan idi – bu gün 65 yaşım var

– İcazə verin, sualı axıradək tamamlayım. “Ümumiyyətlə, ölkə siyasətinə bir gənc aktivist qədər təsiri olmayan siyasi partiyanın sədri olmaqdan diskomfort hiss etmir ki? Yoxsa belə siyasi partiya sədri olmağın komfortlu tərəfləri də var?” Hər halda aktivlik məsələsidir.

– Əvvəla, Azərbaycanda siyasi aktivliyin nə olduğunu çox adam bilmir, başa düşmür. Siyasi aktivlik deyəndə hamının diqqətinə birinci mitinq keçirmək, mitinqləri təşkil eləmək. Əvvəla, 1996-2005-ci illər ərzində mənim rəhbərliyim altında Azərbaycan Demokrat Partiyasının keçirdiyi mitinqlər qədər bütün müxalif partiyaları bu günə qədər mitinq keçirsinlər, mən də qolumu çırmayıb, mitinqə çıxacam. Sən nə danışırsan?.. Birincisi, burada bir şeyi anlamırlar. 1996-cı ildə Sərdar Cəlaloğlu 40 yaşında cavan bir oğlan idi. Bu gün mənim 65 yaşım var. Mən əgər 65 yaşımda 40 yaşımdakı kimi çıxıb çılğınlıq nümayiş etdirəcəmsə, o dövrdəki kimi fəallıq edəcəmsə, onda məndə anormal bir hal var da…

– Yəni qocalığı boynunuza alırsınız?..

– Qocalığı boynuma almıram ey… Oturuşmuşam. Mənim yaşım çoxdur. Artıq onu da bu sualı verən oğlanlar eləməlidirlər.

– Elə deyəsən, bunlar da elə oğlanlardır. Aktiv kəsimin içində olanlardır…

– Mən onu demirəm. Məndən nəyi tələb edirlər? Mənim yaşımın, ağlımın, tutduğum mövqeyimin funksiyasına aid olan bir şeyi tələb edirlər. Və mənim də keçmişdə elədiklərimin üzərindən xətt çəkirlər. 4 dəfə həbs olunmuşam, Azərbaycanda demək olar ki, minlərlə mitinq, piket keçirmişəm. Ölənlərimiz olub, yaralananlarımız olub, mühacirətə gedənlərimiz olub. 3-4 il bundan qabaq Müsavat partiyası bir məlumat yaymışdı. Google.com axtarış sistemində Azərbaycandan ən çox axtarışa verilən adamların adlarını açıqlamışdı. Birinci İlham Əliyev, ikinci adam isə mən olmuşam. Deməli, məni axtaranların sayı, Azərbaycanın bütün yerdə qalan liderlərinin axtarışa verilmə sayından çox idi. Get, Rusiya mətbuatına bax. Sən indi mənə necə deyə bilirsən ki, partiya sədri olub, siyasətə qarışmamaq komfortdurmu? Sən bu sözü necə deyə bilərsən? Rus mətbuatı məndən yazır, erməni mətbuatı yazır, türk mətbuatı yazır, o biri yazır, bu biri yazır. Sənin gözün görmürsə, mən indi nə edim? Bunun aktivlik haqqında təsəvvürü budur. Sərdar Cəlaloğlu gəlib polislə vuruşsun. Qardaşım, mən polislə vuruşmaq planımı yerinə yetirmişəm. Fikrim çatdı?..

– Yəni deyirsiniz ki, mən daha mitinqlərdə yoxam, çünki bizim mitinq dövrümüz keçib?

– Mən mitinqlərdə varam. Mitinq dövrüm də keçməyib. Amma mən bu cür cavan uşaqların ağlında deyiləm ki, onların düşündükləri kimi deyəm ki, bizə mitinq lazımdır.

– Məsələn, biri yazmışdı. Onun sualını mən sualları dayandırandan sonra gördüm, yazıb ki, “mitinqə getməyən adam niyə siyasətdə olmalıdır ki?” Belə bir yanaşma var…

– Siyasətin mitinqə nə aidiyyatı var? Mitinq nədir? Əgər bu adamdan soruşsanız ki, mitinq nədir, bu adam mitinq sözünün mahiyyətini belə başa düşməyəcək. Mitinq öz fikir və baxışlarını kütləvi şəkildə ifadə eləməkdir, düzdürmü? Siz indi məndən müsahibə alırsınız. Konkret bir məsələ ilə bağlı mənə bir sual verəcəksiniz, mən də sizə deyəcəm. Sizin saytınızı neçə adam izləyir?

Azərbaycanda siyasi gündəmi mənim qədər müəyyən edən ikinci bir siyasətçi yoxdur

– İzləyənlər var…

– Nə qədər, məsələn?

– 5-10 min izləyən var.

– Əli Kərimlinin mitinqinə nə qədər adam gəlir?

– Əli Kərimlinin mitinqinə bu dəfə az adam gəlmişdi.

– Ay sağ ol. Mən ondan çox adama müraciə edirəm də. Bəs bu da mitinqdir də. Mitinq nəyə deyirsən sən? Mitinq o deməkdir ki, 30-40 nəfərlə gedib çıxasan meydana, deyəsən ki, “İstefa! İstefa!”? Mənim hər gün 10-15 jurnalist – ölkənin siyasi həyatı ilə bağlı …

– O zaman 100 minlərlə adama xitab etmək mümkündür…

– Bəs, o zaman siyasi fəallıq nəyə deyirsən sən? Həm xitab edirəm, həm də elə bir hadisə yoxdur ki, – ən kiçiyi belə, heç kəsin görmədiyi hadisə – həm siyasi proqnozlaşdırma ilə bağlı, həm siyasi aktuallıqla bağlı fikirlərim olmasın. Bu gün Azərbaycanda siyasi gündəmi mənim qədər müəyyən edən ikinci bir siyasətçi yoxdur. Təvazökarlığı bir kənara qoyuram. Sən siyasətin nə olduğunu bilmirsən, mən bütün bunları qoyuram bir qırağa. O adam mitinq keçirir, filan edir, bir həftə gündəmdə qalır və gedir. Amma mən sənə dünya ilə, regionla bağlı elə fikir, elə ideyalar verirəm ki, aylarla məni söyürsən. Anlamadığına görə söyürsən və bunu davam edirsən. Mən gündəmi müəyyən edirəm. Siyasətçinin vəzifəsi budur. Bir o adamdan soruşsan ki, siyasətçi nəyə deyilir, bilməyəcək, amma deyir ki, sən niyə siyasətçi deyilsən? Mən də deyirəm ki, bala, sən siyasətçi nəyə deyirsən? Bu siyasətçinin bir tərifi var da… Siyasətçilərlə bağlı sosiologiyada Veber bu qalınlıqda kitab yazıb. İndi sən Sərdar Cəlaloğluya da bax və sonra da get o kitabı oxu. Sonra qərar ver ki, Azərbaycanda siyasətçi kimdir? Deyir ki, siyasi fəallıq. Mənim fəallığım nə ola bilər? Mənim fəallığım – əgər ümumxalq hərəkatı varsa, xalq narazıdırsa, kütlələr kortəbii küçələrə tökülübsə, mənim bir siyasətçi kimi vəzifəm onu təşkil etmək, onun mübarizəsini nizamlı bir istiqamətə salmaq və mümkün qədər onu təhlükələrdən qorumaqdır. İndi mən, sən evdə otura-otura sənin – taksi sürücüsünün və yaxud da bir müəllimin əvəzindən onun hüququnu, onun əmək hüquqlarını, bunun sosial problemini həll edən deyiləm ki… Korrupsiyadan danışırlar, korrupsiyaya etiraz edirlər, düzdürmü? Biz bəyanat vermişik və bu bəyanatı da dünyanın bütün mətbu orqanlarında yaymışıq.

– Siz həm də antikorrupsiya şəbəkəsinin üzvüsünüz, eləmi?

– Bəli, elə bir şəbəkə də yaratmışıq, başqa addımlar da atmışıq. Bu günə qədər Azərbaycanda yaradılan bütün ittifaqların müəllifi Azərbaycan Demokrat Partiyasıdır və yaxud da üzvü ADP-nin üzvüdür.

Gücsüz mitinqlər güclü iqtidarı bir az da gücləndirir

– Hər halda qoyulan suallarda sizdən istəniləni odur ki, 23-də mitinqə niyə getməmisiniz, oktyabrın 7-si mitinqinə gedəcəksinizmi?

– Mən nə 23 sentyabr, nə də 7 oktyabr mitinqlərini ümummilli mitinqlər hesab eləmirəm. Effektli hesab eləmirəm, təsirli hesab eləmirəm. Çünki niyə? Gücsüz mitinqlər güclü iqtidarı bir az da gücləndirir. Gücsüz mitinqlər haqsızları haqlı çıxarır. Gördünüz də nə dedilər? Dedilər ki, “əgər bu xalq narazıdırsa, çıxsınlar da mitinqə…” Dedilər, demədilər? Yəni sən 30 nəfərlə bu ictimai problemi çıxarırsan müzakirəyə, sonra da baxıb deyirlər ki, “bu xalq korrupsiyanı istəyir də… İstəməsə çıxar da küçəyə…” Mən də deyirəm ki, biz sosial bəlalarla bağlı elə nəhəng kütləvi aksiyalar keçirməliyik ki, birincisi, problemi həll eləyək, ikincisi də bilinsin ki, xalq bundan narazıdır. Yoxsa, 50 nəfərlə… Bir dəfə bu sualı vermişəm, indi də vermək istəyirəm. Bu mitinqdən qabaq İslam Partiyası qapalı bir yerdə 25 illik yubileyini keçirmək istəyirdi.

– Qoymadılar…

– Xəbərin var da…

– Bəli…

– Polis tökülüşdü, qoymadılar. Mən də getmişdim, içəri buraxmadılar. Bizim “Hürriyyət” qəzetində və saytında həmin korrupsiya ilə bağlı materiallar dərc olunur. “Hürriyyət” saytını bağlamışdılar, indi təzə açıblar….

 

Sual verirəm, bu mitinq kimə lazımdır?

 

– Hə…

– Saytı bağladılar, Prezident Aparatı zəng elədi, hədə-qorxu gəldilər ki, ay prokurorluğa çağıracağıq, ay MTN-dən zəng vurdular. Ordan-burdan. İndi qardaşım, sual verirəm – eyni iqtidardır, eyni problemdir. Eyni problemin müzakirəsinə qalxmışıq. Mən qapalı toplantıya, restorana gedirəm, qoymursan. Saytımı buna görə bağlayırsan. Amma bunlara icazə verirsən, 5 min nəfərlə şəhərin ortasında qışqırıb, səni söysün. İndi sual verirəm, bu mitinq kimə lazımdır? Bu mitinq onu keçirənlərin maraqlarına xidmət edir, ya onu keçirməyə icazə verənlərin? Biz bilirik ki, Azərbaycan iqtidarı özünə lazım olmayan bir aksiyanın keçirilməsinə icazə verməz. Düzdürmü? Qəbul edirsənmi dediklərimi?

– Təbii ki…

– İcazə veribsə – bu sualı özünə verməlisən – onu niyə verib?

– O məntiqlə gərək mitinq eləməyək də, Sərdar bəy?

– Niyə eləmirsən? Elə, icazəsiz elə. Əgər sən bu problemi doğrudan da ciddi bir problem olaraq görürsənsə və doğrudan da xalqın təbii sosial tələbini təmin etmək istəyirsən ki mitinqə çıxsın, o zaman mitinqlərə 100 min nəfər adam çıxacaq. Yoxsa, sən…. Bu sözü kənara qoyum, bir şey danışım. Bu yaxınlarda Xocalıdan olan müəllimlər mənim yanıma gəlmişdilər. Dedilər ki, “6 aydır bizim əmək haqqımızı vermirlər, biz aksiya eləmək istəyirik, xahiş edirik ki, bizə dəstək verin.” Soruşdum ki, “neçə nəfər müəllimin əmək haqqını verməyiblər?” Dedi ki, “6 min nəfərin”. Dedim ki, aksiya keçirmək istəyən neçə nəfərdir? Dedi ki, “30 nəfər”. Qayıtdım ki, mən indi üzvlərimə nə deyim? Deyim ki, qalan 6 min nəfər haradadır ki gedək biz də onların haqqını qoruyaq? Sən 6 min nəfəri gətir, mən də buradan bir 2 min nəfər adam qoşum sizə, olsun 8 min nəfər. Bu da olsun sizə dəstək. Sən öz haqqını müdafiə eləmirsənsə… Əvvəla, bu məsələdə bizim liderlərin çox ciddi səhvi olub. Biz digər demokratik institutların vəzifələrini uzun illər öz üzərimizə alıb, yükləndik. Həm Həmkarların vəzifələrini üzərimizə götürdük ki, ay filankəsi işdən qovurlar, sonra QHT-lərin vəzifələrini üstləndik. İndi də camaat bizdən bunları tələb edir. Bunlar başa düşmür ki, əmək haqqının az olması, işsizlik Həmkarların həll edəcəyi problemlərdir. Bu problemlərin siyasi partiyalara bir aidiyyatı yoxdur. Siyasi partiyalar yalnız ölkənin siyasi sferası ilə bağlı fəaliyyət göstərməlidir. O zaman partiyaların gücləri olanda – ADP-nin də yüzminlərlə üzvü var idi – bütün problemlərin həll olunması üçün müdaxilə elədik, indi də camaat deyir ki, niyə o problemləri həll eləmirsiniz? Lap elə korrupsiya ilə bağlı məsələ…. Korrupsiyaya qarşı mübarizəni kim aparmalıdır? Prokurorluq, hüquq-mühafizə orqanları. Siyasi partiya bunu tənqid eləməlidir, iqtidarın qüsurlu fəaliyyətilə bağlı ortaya mövqe qoymalıdır. Hansı bir məsələ ilə bağlı Azərbaycan Demokrat Partiyası susub ki və yaxud da hamı susanda Azərbaycan Demokrat Partiyası danışmayıb ki, siz deyirsiniz, ADP fəal deyil. Mitinqə getmək fəallıqdır? Əgər elədirsə, o zaman dediyim kimi, bizim bundan əvvəl keçirdiyimiz yüz minlərlə insanla aksiyaları niyə unudursan? Mənim həbsxanada olmağımı, işgəncələrə məruz qalmağımı niyə unudursan? Az qalırlar desinlər ki, elə mən hökumətin nümayəndəsiyəm.

– Təxminən o yozuma gələn suallar var. Şəhriyar Səmədov yazır: “Sərdar bəyi salamlayıram. Başına tapança sıxan siyasi rəqiblərini bağışlayıb?” Hər halda 2003-cü ildə baş verən hadisələri nəzərdə tutur.

– Başıma nə sıxan?

– Tapança sıxan. O zaman sizə deyəsən silah tutmuşdular…

– Elə şey olmayıb. Mənə silah sıxmayıblar. Bir dəfə Arif Paşayev Əbülfəz Elçibəyin vaxtında…

 

Öz ölkəsini 4 dəfə Avropa Məhkəməsində udan adamam

 

– 2003-cü ildə baş verən hadisəni yəqin nəzərdə tutur…

– Hə, 2003-cü ildə maskalılar evimə girmişdilər… Əlbəttə ki, onların mənəviyyatsızlıqlarını bağışlaya bilmərəm və heç vaxt bağışlamaram. Amma kin özü insan üçün lazımsız bir keyfiyyətdir. Kinli olmaq… Yəni bir adam digərinə qarşı ömrünün axırınadək kin saxlayır… Bu lazımsız şeydir. Amma o adamların hərəkətlərini yanlış hesab edirəm və o adamlar qanun qarşısında cəzalandırıldılar. Bununla bağlı Avropa Məhkəməsinə müraciət etmişəm və udmuşam. Əgər mən o insanları bağışlasaydım… Həm işgəncələrlə bağlı Avropa Məhkəməsinə müraciət etmişəm, həm də qeyri-qanuni həbsimlə bağlı Azərbaycan hakimiyyətini məhkəməyə verib udmuşam. Əgər mən onları bağışlasaydım, bu qədər irəli aparardımmı? Bəlkə də mən yeganə adamam ki, öz ölkəsini 4 dəfə Avropa Məhkəməsində udub. Mən 4 dəfə Avropa Məhkəməsində qalib gəlmişəm. 2 dəfə seçkilərlə bağlı, bir dəfə işgəncələrlə bağlı, bir dəfə də qeyri-qanuni həbsimlə bağlı. Siz mübarizə nəyə deyirsiniz? Mən bunu beynəlxalq səviyyədə aparıram. Avropa Məhkəməsi çərçivəsində. Ölkə daxilində aparıram, xaricdə aparıram. Bir dəfə mitinq eləmirəmsə…

– “Məhsul” stadionuna getməlisiniz…

– İndi mən sənə bir şey deyim. Bir vaxtlar biz küçələrə çıxanda, hamı Allah şahididir, yazırdılar ki, bunlar “KQB”-nin agentidirlər. “Yeni Müsavat” yazırdı ki, “bunlara tapşırıq veriblər ki, liderləri aparın küçələrdə döydürün, xalqın gözünü qorxudun”. Yəni aktivlik olan dövrdə də bu cür mənim yanıma gəlsəydin, eynilə bu suallar olacaqdı. Amma tərsinə. Aktivliyimizlə bağlı narazı olanlar tapılacaqdı. İndi, belə deyək, siyasətin nə olduğunu bilməyən, cəmiyyət qanunlarından başı çıxmayan, dünyada gedən prosesləri izləməyən, ölkəni gözləyən təhlükələrlə bağlı tamamilə xəbəri olmayan, onun özünü və ailəsini gözləyən təhlükələrlə bağlı xəbərdar olmayan bir adama nə deyim? Mən məsuliyyət daşıyıram, mən cavabdehlik daşıyıram, mən siyasətçiyəm. Bax, sənə bir şey deyim, Əvəz. Bunu dəfələrlə demişəm, bir daha xatırlatmaq istəyirəm. Türkiyədə Suriya siyasətçiləri çıxış edirdi. Bir müxalifətçi dedi ki, “biz bilsəydik ki, hökumətə qarşı apardığımız mübarizənin axırı bu vəziyyətə gəlib çıxacaq, biz heç vaxt Bəşər Əsədə qarşı qalxmazdıq.” Mən də deyirəm ki, mənim passivlik kimi görünən tərəfim var ha… bax, mən qabaqcadan görə bilirəm ki, aktivlik edəcəyim təqdirdə nə olacaq. Ona görə də passivlik edirəm. Adam başa düşsün, nə deyirəm.

– Maraqlıdır, yəni mitinq mövzusunda konkret deyirsiniz ki, indiki zamanda hakimiyyətin icazə verdiyi mitinqə getmək istəmirəm…

– Qardaşım, Avraam Linkoln deyir ki, demokratiya nədir? Demokratiya – xalqın iştirakı ilə, xalqın iradəsi ilə, xalqın sənə mandat verməsi ilə xalqın maraqlarına xidmət etmək deməkdir. Mən mitinq keçirirəm, xalq ora gəlir? Yox. Mənim yüz minlərlə tərəfdarım var, iclaslarda onlara da deyirəm. Bu ümumxalq mitinqi olmur axı. Ümumxalq mitinqinə təsadüfi insanlar gəlir.

– Sərdar bəy, mitinqlərin dövrü getdimi, eləmi deyirsiniz?

– Mitinqlərin dövrü getmədi. Sadəcə olaraq indiki halda biz vaxtından qabaq sosial gərginliyin müəyyən həddə çatmasına imkan vermirik. Xalqın özünün düşünüb öz haqqını müdafiə etməsini gözləmirik. Bilirsinizmi, nədir? Mən hər dəfə szin əvəzinizdən gedib kiminləsə savaşıramsa, siz artıq öz hüquqlarınızı müdafiə edə bilmirsiniz. Çünki hər dəfə gözünüz yolda qalacaq ki, Sərdar bəy gəlsin, mənim hüquqlarımı müdafiə eləsin. Xalq – Azərbaycan vətəndaşlarının özü bir şeyi başa düşmür. Mənim özüm də xalqın içindəyəm də. Bunlar elə bilirlər ki, ailə problemlərilə bağlı da müxalifət məşğul olmalıdır. Olmuş hadisədir. Bir dəfə yolla gəlirəm. İki nəfər bir-biri ilə savaşır. Mən yanlarından keçəndə ikisi də dayandı. Sən demə, biri tikinti gedən ərazidə maşınını saxlayıb, yuxarıdan maşının üstünə daş düşüb. Savaşdığı adam da tikintinin mühəndisidir. Mühəndis deyir ki, sən niyə maşını burada saxlamısan ki, üstünə də daş düşsün, sürücü də deyir ki, bu daş sənin tikintin ucbatından düşüb, maşını düzəlt. Məni görəndə ikisi də əlini buraxıb, mənə müraciət elədi ki, Sərdar bəy, niyə bəs bu işə müdaxilə eləmirsiniz? Görürsünüzmü nə baş verir? Yəni Azərbaycanda müxalifət əvvəldən o qədər yanlış siyasət apardı ki, xalq özünün öz həyatını yaxşılaşdırmaqdan ötrü hansısa bir vəzifəsi olduğunu unutdu. Camaat başa düşmür ki, onların həyatının yaxşılaşdırılması üçün birinci növbədə özü prosesə müdaxilə etməlidir. Mən gedib sənin ailə problemlərini həll eləməli deyiləm. Sən kişisən, ailə başçısısan, sən bir cavan oğlansan… Keçən il 17 min nəfər gənc təhsil haqqını ödəyə bilmədiyinə görə, təhsilini yarımçıq qoydu. Mən gedib 17 min nəfərin əvəzinə mübarizə aparmalıyam? Niyə o 17 min tələbə küçəyə çıxıb demədi ki, “ay hökumət, sənin Konstitusiyanda mənim təhsil hüququm var. Niyə mənim təhsil hüququmu təmin eləmirsən?”

Müxalifətin “mitinq”də aktivləşməsi xalqın passivləşməsinə gətirib çıxarır

– 17 min tələbənin hərəsinin də ailəsindən bir adam gəlsəydi…

– Hələ o adamların gəlməyini demirəm, elə 17 min tələbənin özü gəlsəydi… 17 min tələbə əgər küçəyə çıxıb, haqlarını tələb etsəydilər, hökumət mütləq o 17 min nəfərin təhsil haqqını ödəyərdi və onların da təhsilini başa vurması üçün yardımçı olardı. Yəni nə demək istəyirəm – müxalifətin “mitinq”də aktivləşməsi xalqın passivləşməsinə gətirib çıxarır. Mən bunu öz müavinlərimə də demişəm. Bizdə o şeylər müzakirə olunur. Camaat sizin haqqınızda belə deyir, partiyalar belə danışır. Bizim uşaqlar çox yaxşı bilir. Bizim yersiz aktivləşməyimiz xalqın passivləşməsinə xidmət edir. Müxalifət xalq küçəyə çıxanda çıxmalıdır. Xalq da oturub evində. Bu da o demək deyil ki, biz iş aparmamalıyıq. Bizim apardığımız iş kimi müxalifət iş aparmalıdır. Təbliğat aparmalıdır, izahat işləri aparmalıdır, elmi izah verməlidir, maarifləndirməlidir və s.

– Yəni xalqı hazırlamalıdır…

– Xalqı hazırlamalıdır ki, qardaş, çıx küçəyə. Xalq başa düşmür ki, bu korrupsiya pulu deyəndə, o pul ailəsinin, onun puludur. Ona elə gəlir ki, ondan oğurlanan bu pul hansısa qeyri-müəyyən adamların puludur. Ona görə də mən bu gün Azərbaycanda özümü ən fəal və ən qabaqcıl siyasi lider hesab edirəm. Ola bilər ki, bu uşaq başa düşməsin ki, mən necə siyasi liderəm, amma rus, erməni mətbuatı mənim necə siyasətçi olduğumu yaxşı bildikləri üçündür ki, hər gün mənim haqqımda nəsə yazırlar. Başqa ölkə mətbuatı da yazır, hökumət də yaxşı bilir ki, mən kiməm. Yoxsa bu adam özü  siyasətin nə olduğunu bilmir. Fəallığın nə olduğunu bilmir, aksiyaların necə təşkil olunduğunu, bunun arxasında kimlərin durduğunu, bunun hansı nəticələrə gətirib çıxaracağını bilmir, durub mənə irad tutur. Bu bilirsən nəyə bənzəyir? Bir adam tutaq ki, vurma cədvəlini bilmir, ali riyaziyyatdan hər hansı məsələnin həllinə öz iradını bildirir. Bu belə bir şeydir. Gülməli bir şeydir.

– Gəncdirlər Sərdar bəy…

– Yox, söhbət gənclikdən getmir. İnsan gərək birinci… Qurani-Kərimdə belə bir ayə var: “Siz bildiyiniz şeylərlə bağlı mübahisə edirsiniz. Bəs, bilmədiyiniz şeylərlə bağlı niyə mübahisə edirsiniz?” Bu siyasət o qədər kiçik bir sahə deyil ki, yerindən duran desin ki, mən bilirəm ey, siyasət nədir. Hətta siyasi liderlərimizin çoxusu politoloji anlayışları bilmirlər. Politologiyadan xəbərləri yoxdur. Sosial nəzəriyyələri bilmirlər. Cəmiyyətin idarə edilməsi, inkişaf etməsi və s. heç bir şey bilmirlər. O ki qaldı onun tabeçiliyində olan sıravi üzv – durub Sərdar Cəlaloğluna… A kişi, mən sosiologiyadan sən boyda kitab yazmışam. Minlərlə fikirlərim var. İndi sən mənə öyrədirsən ki, siyasət nədir? Fəallıq nədir? Məsələn, 20 cild kitab yazmışam. Düzdürmü? Tutaq ki, nə qədər də elmi nəzəriyyələrim var, on minlərlə də mitinq və piket keçirmişəm. Qardaşım, bir insanın tərcümeyi-halına nə qədər hadisə sığışdırmaq olar ki? Sən fəallıq nəyə deyirsən? 65 yaşım var, bu dəqiqə də Azərbaycan cəmiyyətində siyasi gündəmi müəyyən edən 2-3 adamdan biri də mənəm. Sən siyasi fəallıq nəyə deyirsən? Mitinqə getmək nə vaxtdan siyasi fəallıq olub ki? İndi dediyim kimi, hökumətin icazə verdiyi mitinqlər keçirilir. Mən bu mitinqlərin əleyhinə getmirəm. İcazəli mitinqlərin də əleyhinə deyiləm. Amma keçən dəfə Əli Kərimli bir mitinq keçirdi, sonra da o biri icazəli mitinqi özü təxirə saldı. Dedi ki, “camaat gəlmir, nə edim?” Hər dəfə mən gərək təcrübədən keçirəm, sonra qərarımı dəyişdirəm? Mən bu başdan bilirəm, tutaq ki, camaat gəlməyəcək. İctimai rəyi öyrənirəm, sonra qərar verirəm. Mənimlə mitinq keçirənin fərqi budur. Mən əvvəlcə ictimai rəyi öyrənib, qərar verirəm, onlarsa əvvəlcə qərar verib, sonra ictimai rəyi öyrənirlər.

– Orxan Məmmədov yazır: “Müsahibələrində müxalif qüvvələrin birləşməsinin vacibliyini vurğulayır. Bəs, bunun mexanizmini necə görür? Ümumiyyətlə, Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyini necə proqnozlaşdırır, Sərdar bəy?”

 

I hissənin sonu

 

Xural.com