Belfastda Böyük Səkkizlərin Azərbaycan siyasəti
17.06.2013
Prezident Obama Böyük Səkkizlərin zirvə toplantısında iştirak etmək üçün Şimali İralndiyada səfərdədir.
Böyük Səkkizlərin sammiti adətən iqtisadi zirvə toplantısı sayılsa da, bu il Şimali İrlandiyada keçiriləcək görüşdə müzakirə ediləcək əsas məsələ Suriyada qanlı münaqişə və dünyanın ən nüfuzlu ölkələrinin onu dayandıra bilib-bilməməsi olacaq.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin Böyük Səkkizlərin liderləri arasında Suriya prezidenti Bəşar Əl-Əsəd dəstək verən yeganə dövlət başçısıdır. Corc Vaşinqton universitetində Avropa araşdırmaları bölməsinin direktoru Şehrəzad Rəhmanın sözlərinə görə, o, Böyük Səkkizlərin qərar qəbul edilməsi prosesində həlledici rol oynayır
Şəhrəzad Rəhman:”Putin belə görüşləri sevir. O, xüsusilə bu toplantıda diqqət mərkəzindədir. O bilir ki, onsuz Əsədlə sülhə dair heç bir razılaşma əldə etmək mümkün deyil.”
Prezident Obama və prezident Putin Böyük səkkizlərin sammitində təkbətək görüş keçirəcək. Amerika universitetində Beynəlxalq Münasibətlər fakültəsinin dekanı Ceyms Qolgiyer deyir ki, Suriya görüşdə başlıca müzakirə mövzusu olacaq:”Suriya münaqişəsində müxtəlif tərəflərin iştirak edəcəyi beynəlxalq konfransın keçirilməsi səylərinin gücləndirilməsi əlbəttə ki çox yaxşı olardı. Onların buna nail olub-olmayacağı, ya da orada buna mane olan hadisələrin baş verib-verməyəcəni demək çətindir.”
Lakin buna baxmayaraq, Qolgiyer ABŞ və Rusiya prezidentlərinin bəzi məsələlər ətrafında birgə iş apara biləcəyinə inandığını deyir: “Onların hər ikisi əks-terror məsələsinə böyük diqqət göstərir. Hər iki tərəf İranın nüvə silahları istehsal etmədiyinə əmin olmaq istəyir. Onlar Koreya yarımadasında gərginliyin azaldılmasına maraqlıdır.”
Şimali İrlandiyada olduğu müddətdə cənab Obama həmçinin ABŞ və Avropa arasında iş yerlərinin artırılması, tariflər və manelərin aradan qaldırılmasını nəzərdə tutan azad ticarətə dair razılaşmaya dair danışıqlarda tərəqqi əldə edilməsinə çalışacaq.
Prezident Obama həm sammitdə, həm də gələn həftə Berlində Almaniya kansleri Angela Merkellə görüş zamanı ABŞ hökumətinin izləmə proqramı məsələsindən yayına bilməyəcək.
Şəhrəzad Rəhmanın sözlərinə görə, məsələ danışıqlarda bir mürəkkəblik yarada bilər: “Milli Təhlükəsizlik Agentliyi bu proqramı Yaxın Şərqdə kəşfiyyatın izlənməsi üçün hazırlamnışdır. İndi belə görünür, bu, Avropa və xüsusilə Almaniyaya da aid olub. Almaniya ictimaiyyəti bununla bağlı hay-küy qalxıb, əslində haqlı olaraq, çünki onlar ABŞ-ın fundamental vətəndaş hüquqlarını pozduğuna inanır, özü də təkcə ABŞ-ın özündə deyil, Qərbi Avropada da.”
ABŞ prezidenti Barak Obama 2008-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı 200 min insan qarşısında çıxış etdiyi kimi bu dəfə də Berlində Brandenburq qapısı önündə nitq söyləyəcək.
“Böyük səkkizlər”in Belfast toplantısında Azərbaycan məsələsi
Novruz Məmmədovun “başda böyük dövlətlər də olmaqla, üçüncü dəfə prezidentliyə namizədliyə razılıq veriblər” bəyanatının pərdəarxası; Obama Putini yola gətirə biləcəkmi?
Prezident Administrasiyasının rəhbərinin müavini, xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədovun “başda böyük dövlətlər də olmaqla, İlham Əliyevin üçüncü dəfə namizədliyinə razılıq veriblər” bəyanatının pərdəarxası məqamları mətbuatda yer alıb.
Novruz Məmmədovun məlum bəyanatı: “Beynəlxalq imicə qalsa, bəzi inkişaf etmiş Avropa dövlətlərində vəziyyət daha ciddidir. Bu baxımdan üçüncü prezidentlik müddəti ilə bağlı heç bir problem ola bilməz və bu, artıq həll edilmiş məsələdir… İkincisi, başda bütün böyük ölkələr olmaqla, bu məsələyə özlərinin tam razılıqlarını veriblər”…
Hakimiyyət məsələsində Rusiyanın sərt mövqeli prezidenti Putini yola gətirmək o qədər də asan işə oxşamır. Hakimiyyətə yaxın daha bir mənbənin iddiası da maraqlıdır. “Bu sammitdə Rusiya razılığa gəlməsə, rəsmi Bakı Kremlə sərt ritorikasını göstərməkdə qərarlıdır və bu, Azərbaycandakı vəziyyəti gərginləşdirə bilər”, – deyə mənbə bildirib.
