Milli Məclisin deputatı, baş nazirin sabiq müavini Vahid Əhmədovun “AzPolitika.info”-ya müsahibəsini təqdim edirik:
– Vahid müəllim, Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında imzalanması nəzərdə tutulan saziş haqqında fikriniz necədir, bu sənəd ölkəmizə hansı üstünlüklər gətirə bilər?
– Bu saziş bizim dövlətimiz üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Biz iki dəfə bu cür saziş imzalamışıq, ancaq faktiki olaraq, bu, əsas saziş kimi götürülür. Dövlətimiz inkişaf edir, müəyyən ticarət əlaqələri yaranıb, bəzi problemlər öz həllini tapıb. Amma sazişdə bir neçə məsələ var ki, bizim üçün əhəmiyyətlidir və onlar əsas kimi qəbul edilməlidir. Birincisi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü sazişdə mütləq olaraq öz əksini tapmalıdır. Diqqət etdinizsə, cənab Prezident Çində çıxışı zamanı BMT-nin müvafiq qətnamələrinə baxmayaraq, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilmədiyini vurğuladı. Yəni bu məqam sazişdə öz əksini tapmalıdır. Əgər sazişdə ərazi bütövlüyü öz əksini tapmasa, fikrimcə, sazişin dəyəri çox aşağı olacaq.
İkincisi, Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında ticarət, mədəni və humanitar əlaqələr inkişaf etməkdə davam edir. Bu sazişin imzalanmasından sonra Azərbaycan-Avropa Birliyi əlaqələri daha sürətlə inkişaf edəcək. Çünki Azərbaycan həm də Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlüyə hazırlaşır. Əgər oradakı şərtlər bizi qane etsə, aparılan danışıqlar maraqlarımıza uyğun olsa, üzv olacağıq. Beləcə azad ticarət fəaliyyət göstərəcək, istənilən mal Azərbaycana daxil olacaq, Azərbaycan da istənilən dövlətə öz mallarını göndərəcək. Yəni ticarət əlaqələri daha geniş və əhatəli olacaq. Eləcə də digər məsələlər var. Bu saziş bizim müstəqilliyimiz üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Avropaya inteqrasiya kursunu götürüb. Düzdür, bəzi qüvvələr var və onlar çalışırlar bu saziş imzalanmasın. Ancaq Prezidentin siyasi iradəsi var və yəqin ki, saziş imzalanacaq.
– Sazişin imzalanmasına mane olan müəyyən qüvvələrin olduğunu deyirsiniz. Bunlar ölkə daxilində olan qüvvələrdir, yoxsa xaricdə?
– Ölkə daxilində insanlarımızın hamısı istəyir ki, bu saziş imzalansın. Xarici qüvvələr var və onlar istəmirlər ki, biz Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşaq, bu sazişi imzalayaq. Birincisi, Ermənistan istəmir ki, bizim ərazi bütövlüyümüz həmin sazişdə öz əksini tapsın. İkincisi, digər dövlətlər var ki, Azərbaycanı öz himayəsində saxlamağa çalışırlar. Çünki Azərbaycan inkişaf edir və gələcəkdə çox perspektivli dövlət olacaq. İstəmirlər ki, bunu əldən versinlər. Ancaq mən hesab edirəm ki, artıq gecdir, cənab Məmmədyarovun dediyi kimi, sazişin 90 faizi uzlaşdırılıb, digər 10 faizi də razılaşdırılacaq.
– Siz “mane olan qüvvə” dedikdə, Rusiyanı nəzərdə tutursunuz?
– Siz məndən də yaxşı bilirsiniz. Əlbəttə, istər Rusiya olsun, istər Ermənistan, istərsə də bizim inkişaf etməyimizi istəməyən digər ölkələr olsun. Onlar istəməz ki, bizim Avropa İttifaqı ilə normal əlaqələrimiz olsun, ərazi bütövlüyümüz məlum sazişdə öz əksini tapsın. Çünki rıçaq kimi bu məqamlardan istifadə edirlər.
– İlk öncə sazişin mayın 13-də imzalanacağı deyilsə də, indi sanki imzalanma mərasiminin tarixi qeyri-müəyyəndir…
– Sazişin imzalanma vaxtına dair konkret məlumat yoxdur. Milli Məclisdə də müzakirə zamanı deyildi. Mənim fikrimcə, saziş yaxın zamanlarda imzalanacaq.
– Siz, son illər islahatların aparılmasının vacibliyinə dair çağırışlar etmiş deputatsınız. Prezidentin son aylar atdığı addımları konseptual və dərin islahat saymaq olarmı?
– Mən də bəzi ekspertlərin fikirlərini oxuyaram. Onlar hesab edirlər ki, bunlar islahat deyil. Lakin mənim fikrimcə, 2018-ci ilin 11 aprelində keçirilən prezident seçkilərindən sonra islahat başlayıb. Ciddi kadr islahatlarına start verildi. Cavan kadrlar müəyyən nazirliklərə, komitələrə gətirildi və hazırda fəaliyyət göstərirlər. Əlbəttə, bu gənc kadrların müəyyən səhvləri olsa da, hesab edirəm ki, iki ildən sonra püxtələşəcək və normal işləyəcəklər. Əsas odur ki, korrupsiyaya bulaşmırlar, təmiz və şəffaf işləyirlər. Bu, bizim üçün əhəmiyyətlidir.
Həmçinin, sosial islahatlar həyata keçirildi, cənab Prezident bir neçə sərəncama imza atdı. Təxminən bu istiqamətdə 2 milyard manata qədər vəsait xərclənəcək. Eyni zamanda məhkəmə-hüquq islahatları ilə əlaqədar fərman imzalandı, müəyyən tədbirlər görülür. Yəni bu, davamlı olacaq, Azərbaycanda islahatlar bütün istiqamətlər üzrə gedəcək. Bu mənada hesab edirəm ki, bu islahatlar bütün sahələrdə aparılmalı və uğurla başa çatmalıdır ki, Azərbaycan ciddi problemlər yaşamasın.
– Hakimiyyət daxilində aparılan islahatları tormozlamaq istəyən qüvvələrin olduğuna dair fikirlər səslənir. Sizcə, ölkə daxilində belə qüvvələr varmı?
– Əlbəttə, bunda maraqlı qüvvələr var. Elə qüvvələr var ki, onlar öz vəzifələrini itirmək istəmir, maraq dairələrindən nələrinsə çıxmasını arzu etmirlər. İndi tale elə gətirib ki, Prezident islahatlara başlayıb. Mənim aldığım bütün məlumatlara görə, bu islahatlar davamlı olacaq. Fikir verdinizsə, uzun müddət idi ki, Milli Məclisdə bank sistemindəki problemli kreditlərlə bağlı məsələlər qaldırılırdı. Nəhayətdə Prezident bununla bağlı sərəncam imzaladı və insanlar hazırda vəsaitlərini əldə edir, razılıqlarını ifadə edirlər. Digər islahatlar da gedir. Mane olmağa çalışan qüvvələr başa düşməlidir ki, bu, artıq hərəkatdır və onun qarşısını almaq mümkün deyil.
– Bu islahatların məntiqi davamı olaraq parlament islahatları da keçirilə bilərmi?
– Mən parlamentdə islahatların gedəcəyini gözləyirəm. Bəli, parlamentdə də islahatlar getməlidir. Məncə, 2020-ci il Milli Məclis seçkilərindən sonra islahatlar başlaya, müəyyən dəyişikliklər ola bilər. Amma hazırda parlament normal fəaliyyət göstərir, biz fikrimizi azad şəkildə deyə bilirik, bunun üçün imkanlar var. Dövlət və xalqın mənafeyini parlamentdə müdafiə edirik. Bəzən söz-söhbətlər gəzir ki, yeni parlament seçkiləri ola bilər. Açığı, mən buna ehtiyac görmürəm. Vaxtı gələndə, yəni 2020-ci ildə parlament seçkiləri keçiriləcək.
– Yəni siz növbədənkənar parlament seçkiləri ehtimalını təkzib edirsiniz?
– Təkzib etmirəm. Azərbaycan dövləti arzu etdiyi vaxt seçkilər keçirə bilər. Ancaq seçkini keçirməyin müəyyən səbəbləri olmalıdır. Yəni ölkədə ictimai-siyasi durum bunu tələb edirsə, keçirmək olar. Ancaq indi islahatlara start verilib, böyük işlər aparılır. Prezident də islahatlar məsələsində siyasi iradəsini ortaya qoyub. Odur ki, parlamentin buraxılması islahatlarla əlaqədar olaraq digər problemlər yarada bilər. Üstəlik, yeni seçkilər həm də müəyyən mənada xərc deməkdir. Fikrimcə, seçkilər vaxtında keçiriləcək. Ancaq indi də keçirilsə, problem yoxdur.
– İçərişəhərlə bağlı yaranan vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz?
– Mən bu barədə mövqeyimi ifadə etmişəm. Gördüyünüz kimi, məsələ ictimai müzakirəyə çıxdıqdan sonra ölkənin I vitse-prezidenti İçərişəhərdə oldu, vəziyyətlə şəxsən maraqlandı və mövqeyini də ifadə etdi. Bunların hamısı gedən islahatların nəticəsidir. Diqqət edin, cənab Prezident, I vitse-prezident rayonlarda əhali ilə necə görüşür, şikayətlərə baxırlar, insanlarla yaxından maraqlanırlar. Bunlar çox müsbət addımlardır. İndi Prezident Administrasiyasının hər şöbəsindən bir mütəxəssis olmaqla rayonlara gedib insanları qəbul edir, onların şikayətlərinə baxırlar. Proses gedir, bunun daha yaxşı getməsi bizdən də, millətdən də asılıdır. Biz prosesi şəffaf aparmalıyıq ki, problemlər aradan qalxsın.
– İçərişəhərdə qədim qala divarlarının dibində restoranların tikilməsinə necə baxırsınız?
– Qala divarları qorunan tarixi obyektlər kimi YUNESKO-nun siyahısına daxil edilib. Bunun üçün Mehriban xanım və Mədəniyyət Nazirliyi böyük əmək sərf edib. İndi qala divarlarına bitişik hər hansı bir obyekt tikintisindən söhbət gedə bilməz. Ancaq ora gələn qonaqlar var. Xaricdən ölkəmizə gələnlər daha çox İçərişəhərə gedir, oraları gəzirlər, tariximizlə tanış olurlar. İçərişəhərdə müəyyən iaşə obyektləri ola bilər və bu normaldır. Amma qala divarlarına toxunmaq olmaz. Qala divarları bizim tariximizdir və onu qoruyub saxlamaq da bizim vəzifəmizdir.
– 
-Bu, indiyə qədər gedən proseslərin məntiqi nəticəsidir. Çünki Britaniyanın yalnız Azərbaycanla bağlı deyil, bütövlükdə “çirkli pullar”ın yuyulması ilə əlaqədar adı xeyli vaxtdır hallanır. Hətta 2015-ci ildə Açıq Hökumət Tərəfdaşlığının qlobal sammiti Londonda keçirilərkən o zaman baş nazir Devid Kamerun da çağırış etmişdi və korrupsiyaya qarşı mübarizədə qətiyyətli olduğunu bəyan etmişdi. Yəqin ki, baş nazir vəzifəsinə davam etsəydi, Brexit olmasaydı Britaniyanın qərarları daha sərt olardı. Çünki o zaman belə bir öhdəlik götürən baş nazir həm də konkret olaraq proqramını da açıqlamışdı ki, hansı istiqamətlərdə fəaliyyət göstərəcək. Onların əsas istiqamətlərindən biri ondan ibarət idi ki, mülkiyyət sahibləri müəyyənləşsin. Çünki Londonda və onun ətrafında kifayət qədər mülklər var və bu mülklərin sahibləri barəsində məlumatlar yoxdur. Digər tərəfdən, London həm də “çirkli pullar”ın yuyulması mərkəzlərindən biri hesab olunurdu. Təbii ki, bu da Britaniya hakimiyyətini narahat etməyə bilməzdi. Sonda isə “Azərbaycanın pulyuyan maşını” adlı yazıda artıq konkret sənədlərlə və eyni zamanda adlarla Londonda qeydiyyatdan keçmiş şirkətlərin fəaliyyətinin bu prosesdə aparıcı rol oynadığını bütün dünya biləndən sonra Londonun belə bir addım atması gözlənilən idi. Bu baxımdan Londonda son zamanlar başlayan bu proseslər davamlı olacaq. Bu davamlı proseslərin yəqin ki, hansı istiqamətdə yönəlməsi aparılan təhqiqatın nəticəsindən asılı olacaq. Bu baxımdan əgər Azərbaycan həqiqətən bu şirkətlərdən əlavə başqa şirkətlərlə, banklarla belə vasitələrdə, “çirkli pullar”ın yuyulması istiqamətində əməliyyatlar aparıbsa, yəqin ki, onlar da aşkara çıxarılacaq. Çünki Londonda bunu aşkara çıxarmaq o qədər də çətin deyil. Onların hüquq-mühafizə orqanları bu istiqamətdə yeni məlumatları yəqin ki, təhqiq edəcəklər.
